Việc mở thêm các ngành nghề đào tạo cũng nhằm gia tăng cơ hội học đại học cho thí sinh. Đây là tín hiệu tốt nếu ngành nghề đó đáp ứng nhu cầu xã hội cũng như năng lực đào tạo của nhà trường. Tuy nhiên, GS.TS Nguyễn Đình Hương cho rằng, mở ngành mới cần có nghiên cứu, khảo sát và tham khảo quốc tế, tránh “ăn xổi” vì mục đích kinh tế.
Theo đó, cần tính toán, điều tra, đánh giá tác động của ngành nghề đó, nhất là về nhu cầu nguồn nhân lực, cơ hội việc làm và xu thế phát triển. Đặc biệt, cơ sở giáo dục đại học cần chuẩn bị cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên, chương trình đào tạo, nhằm bảo đảm chất lượng đầu ra, đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực cho lĩnh vực, ngành nghề đó.
Hoan nghênh việc các cơ sở giáo dục đại học đã chủ động, linh hoạt trong việc mở ngành mới, GS.TS Phạm Tất Dong - nguyên Phó Chủ tịch thường trực Hội Khuyến học Việt Nam cho rằng, việc này không đáng lo ngại. Đây là xu hướng tất yếu trong bối cảnh tự chủ đại học và cơ cấu kinh tế có dịch chuyển mạnh mẽ; trong đó, sự phát triển ngành nghề trong xã hội ngày càng đa dạng hơn.
“Điều quan trọng là, phải tăng cường khâu quản lý, kiểm định chất lượng khi các ngành nghề mới được mở ra, tránh “thả nổi” - GS.TS Phạm Tất Dong nêu vấn đề.
“Ở những mùa tuyển sinh trước, nhiều trường đại học mở ngành đào tạo mới nhưng tuyển sinh không đủ chỉ tiêu, thậm chí không tuyển sinh được, dẫn đến nguy cơ “chết yểu”, gây lãng phí” - GS.TS Phạm Tất Dong viện dẫn và khuyến nghị, trước khi mở ngành mới, một trong những điều kiện quan trọng là cần có dự báo nguồn nhân lực với tầm nhìn trung hạn và dài hạn. Từ đó, xây dựng kế hoạch tuyển sinh và đào tạo của nhà trường.
Theo GS.TS Phạm Tất Dong, nếu các trường mở ngành mới phù hợp với nhu cầu của xã hội và người học, đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội và phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của trường, đấy là điều rất tốt và chúng ta nên ủng hộ.
Tuy nhiên, điều mà nguyên Phó Chủ tịch thường trực Hội Khuyến học Việt Nam quan ngại là, một số cơ sở giáo dục đại học lạm dụng quyền tự chủ để mở ngành mới, với nhiều tên gọi thời thượng nhằm thu hút thí sinh và phụ huynh.
Lo ngại nhiều trường ồ ạt mở ngành mới, ngành “hot” để thu hút thí sinh, TS Lê Viết Khuyến – Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) trao đổi, có thực trạng một số trường vì muốn thu hút thí sinh đã mở thêm nhiều ngành mới với tên gọi hấp dẫn. Tuy nhiên, thực chất là “bình mới rượu cũ”, gây khó khăn trong công tác tuyển sinh các ngành truyền thống.
Quá nhiều ngành học mới có thể gây khó khăn trong tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh; thậm chí nhiều ngành nghề sau khi tốt nghiệp khó xin việc vì không phù hợp với nhu cầu của thị trường lao động. Vô hình trung dẫn đến tình trạng thất nghiệp tràn lan, lãng phí thời gian, công sức và tiền bạc. Do đó, các trường cần cân nhắc trước khi mở ngành nghề mới, tránh những hệ lụy không đáng có.
Theo GS.TS Nguyễn Đình Hương, nhiều cơ sở giáo dục đại học mở thêm nhiều ngành mới bước đầu cho thấy những dấu hiệu tích cực của chủ trương, chính sách về tự chủ. Đồng thời giúp đa dạng hoá dịch vụ đào tạo, góp phần thúc đẩy các trường đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, nếu mở ngành mới theo kiểu “ăn xổi”, nguồn lực, cơ sở vật chất chưa sẵn sàng sẽ dẫn đến chất lượng đào tạo không đảm bảo, ảnh hưởng xấu đến thương hiệu của nhà trường và dư luận xã hội.