Gửi bình luận
Ngoại trưởng Trung Quốc Tần Cương (phải) đón tiếp đồng cấp Mỹ Antony Blinken tại Bắc Kinh ngày 18/6/2023
Trong cuộc họp báo cuối chuyến thăm, ông A. Blinken nói Washington đã đạt được các mục tiêu của chuyến thăm và chuyến công du Trung Quốc của ông là bước khởi đầu tốt đẹp, góp phần ổn định mối quan hệ của Mỹ với Trung Quốc.
Ông nói: “Hai nước nên chấm dứt những hiểu lầm về sự cố khinh khí cầu. Chúng tôi đã nói những gì chúng tôi phải nói và chúng tôi cần làm rõ để điều này không xảy ra nữa và chương này nên được khép lại”.
Ông A. Blinken nói với Chủ tịch Tập Cận Bình rằng Mỹ hoan nghênh các cố gắng của Trung Quốc đóng vai trò "xây dựng" trong việc mang lại hòa bình cho Ukraine, dựa trên các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hợp Quốc, nhưng Washington lo ngại rằng các công ty tư nhân Trung Quốc đang giúp Nga và muốn Bắc Kinh kiểm soát chặt chẽ hơn.
Hai bên đã đồng ý tiếp tục liên lạc ngoại giao với nhiều chuyến thăm hơn trong thời gian tới. Nhiều nhà quan sát kỳ vọng chuyến thăm này sẽ mở đường cho nhiều cuộc gặp hơn nữa ở các cấp khác nhau giữa hai nước trong những tháng tới, gồm chuyến thăm Trung Quốc đã được lên lên kế hoạch của Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen và Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo, cũng như khả năng Tổng thống J. Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ gặp nhau tại Hội nghị thượng đỉnh G-20 tiếp theo vào tháng 9 này tại New Delhi hoặc tại Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC) dự kiến tổ chức tại San Francisco tháng 11 tới.
Mâu thuẫn lớn nhất là trong vấn đề Đài Loan. Đây là vấn đề "không có chỗ cho sự thỏa hiệp" và tiềm ẩn rủi ro leo thang.
Ông A. Blinken tái khẳng định chính sách "một Trung Quốc" của Mỹ không thay đổi. Ông nói: “Mỹ không ủng hộ Đài Loan độc lập, nhưng không muốn thay đổi hiện trạng”.
Trong các cuộc gặp gỡ tại Bắc Kinh, A. Blinken đã bày tỏ quan ngại của Mỹ về "các hành động thách thức" của Trung Quốc ở eo biển Đài Loan và cho rằng những căng thẳng tiềm ẩn xung quanh Đài Loan có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng ảnh hưởng đến toàn cầu.
Mối quan hệ của Mỹ thời Tổng thống J. Biden với Trung Quốc đã có một sự khởi đầu khó khăn. Ông Biden không sẵn lòng dỡ bỏ các hạn chế thương mại do người tiền nhiệm Trump áp đặt đối với hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ trị giá hàng tỷ USD.
Trong một số lĩnh vực, J. Biden thậm chí còn tăng áp lực, hạn chế xuất khẩu chip máy tính của Mỹ sang Trung Quốc để duy trì ưu thế của Mỹ về công nghệ điện tử tiên tiến nhất. Trung Quốc đáp trả bằng cách cấm nhập khẩu chip nhớ từ nhà sản xuất lớn nhất của Mỹ, Micron. Mỹ cũng hạn chế xuất khẩu chip trí tuệ nhân tạo sang Trung Quốc.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) hội kiến Ngoại trưởng Mỹ Blinken tại Đại lễ đường nhân dân Bắc Kinh ngày 19/6/2023
Tổng thống J. Biden cho biết, Mỹ coi Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh nhưng không phải kẻ thù. Tuy nhiên, đạt được sự cân bằng ở đây không phải là dễ dàng, vì sự cạnh tranh cả về kinh tế lẫn chính trị ngày càng gia tăng. Trong khi cả Mỹ và Trung Quốc quan tâm đến việc bình thường hóa và ổn định mối quan hệ giữa hai nước, thì lợi ích của hai cường quốc thế giới này vẫn có thể dẫn đến xung đột.
Về kinh tế, chính quyền Biden đã nhấn mạnh việc chính phủ Trung Quốc hỗ trợ hàng trăm tỷ USD để kích thích lĩnh vực sản xuất chip điện tử cho Mỹ. Trong khi đó, họ lại hạn chế xuất khẩu công nghệ máy tính tiên tiến sang Trung Quốc. Cùng với các mức thuế áp đặt từ thời ông Trump, Trung Quốc coi đây là những phát súng đầu tiên trong cuộc chiến thương mại. Ngược lại, Mỹ coi đây là một phản ứng trước việc Trung Quốc trợ cấp từ hàng chục năm nay cho các ngành công nghiệp chính của họ.
Về quân sự, Trung Quốc chưa đồng ý nối lại các kênh liên lạc quốc phòng trực tiếp mặc dù vấn đề này được Ngoại trưởng A. Blinken nêu ra nhiều lần trong chuyến thăm. Ông A. Blimken nói, việc kết nối cần phải được thiết lập lại, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng gần đây ở eo biển Đài Loan và Biển Đông.
Trung Quốc đã cắt đứt tất cả các kênh liên lạc giữa hai Bộ Quốc phòng vào năm ngoái để phản đối chuyến thăm của cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi tới Đài Loan, đồng thời nêu rõ, các biện pháp trừng phạt của Mỹ - đặc biệt đối với Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc - là trở ngại cho bước đi này.
Mỹ cho biết chính sách đối với Trung Quốc là giảm thiểu rủi ro, ngăn chặn khả năng xảy ra xung đột thay vì kiềm chế hoặc cô lập Trung Quốc. Tuy nhiên, việc Mỹ củng cố liên minh với Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Philippines và Ấn Độ bị Trung Quốc coi là hành động răn đe, trái với tuyên bố của Washington. Đây là một trong những bất đồng sâu sắc nhất giữa Mỹ và Trung Quốc.
Ngoài việc cạnh tranh ảnh hưởng trên cấp độ toàn cầu, danh sách các bất đồng và các điểm xung đột tiềm tàng giữa Mỹ-Trung còn nhiều, không dễ gì giải quyết một sớm một chiều.
Tiếp theo cuộc gặp giữa Tổng thống J. Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình bên lề hội nghị thượng đỉnh G-20 tại Bali tháng 11 năm ngoái, kết quả chuyến thăm Trung Quốc của Ngoại trưởng Mỹ A. Blinken và các cuộc đối thoại tại Bắc Kinh phần nào góp phần hạ nhiệt mối quan hệ giữa hai siêu cường.
Một chuyến thăm chưa thể giải quyết được những khác biệt cơ bản giữa Washington và Bắc Kinh. Đây mới chỉ là dấu hiệu ban đầu của sự tan băng trong quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. Phía trước sẽ là các cuộc thương lượng hết sức khó khăn. Đưa quan hệ hai nước ra khỏi bế tắc đòi hỏi hai phía phải có nhiều cố gắng vượt bậc hơn nữa và tôn trọng lợi ích chính đáng của nhau.
