Gửi bình luận
Theo số liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ, cứ ba người thì có một người không ngủ đủ giấc. Tại Việt Nam, thực tế cũng cho thấy rối loạn giấc ngủ đang gia tăng.
Hiện nay, nhiều người hy sinh giấc ngủ mỗi đêm để đổi lấy những nấc thang sự nghiệp. Thế nhưng, khi giấc ngủ bị "đánh cắp" bởi thói quen, lối sống không lành mạnh và áp lực bủa vây, cái giá phải trả không còn là sự mệt mỏi đơn thuần vào sáng hôm sau. Nó là hiệu suất suy giảm, là sự rạn nứt trong chất lượng sống và những căn bệnh âm thầm tàn phá cơ thể.
Đó là nhận định được bà Hà Thị Mỹ Hạnh, Chủ tịch chi hội truyền thông giáo dục sức khỏe cộng đồng toàn diện đưa ra trong phần mở đầu chương trình "Vì giấc ngủ khỏe: Nâng cao chất lượng sống cộng đồng".
Những con số biết nói
PGS.TS Nguyễn Như Vinh, Phó Chủ tịch Hội Bác sĩ gia đình TPHCM, Trưởng khoa Thăm dò Chức năng Hô hấp, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, nhấn mạnh vai trò sinh học không thể thay thế của giấc ngủ.
Ông dẫn chứng số liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ, thế giới đến 1/3 dân số chưa ngủ đủ giấc. Tại Việt Nam, dù chưa có thống kê quy mô lớn tương tự, tình hình thực tế quan sát được cũng nghiêm trọng không kém.
“Chúng ta dành 1/3 cuộc đời để ngủ. Đây không phải là thời gian lãng phí. Khi ngủ, cơ thể được thư giãn hoàn toàn, đầu óc tái tạo năng lượng và đặc biệt là củng cố trí nhớ.
Với trẻ em, giấc ngủ là ‘chìa khóa’ để ghi nhớ bài học. Với người trưởng thành, ngủ đủ là cách duy nhất để có 100% năng lượng cho ngày làm việc hôm sau”, PGS Vinh phân tích.
Theo vị chuyên gia, 2 nhóm dễ ảnh hưởng bởi rối loạn giấc ngủ là người lớn tuổi và người trưởng thành.
Người già thường gặp hiện tượng thay đổi nhịp sinh học, ngủ sớm và thức dậy rất sớm (khoảng 2-3 giờ sáng). Khi chất lượng giấc ngủ kém, hệ miễn dịch vốn đã suy yếu theo tuổi tác sẽ càng sụp đổ nhanh hơn.
“Những người ngủ ít thường dễ mắc cảm cúm và các bệnh nhiễm trùng. Nguy hiểm hơn, các biến cố đột quỵ, nhồi máu cơ tim thường xảy ra vào thời điểm gần sáng, có liên quan mật thiết đến chứng ngáy và ngưng thở khi ngủ. Đây là những dấu hiệu nghiêm trọng có thể gây đột tử trong đêm nếu không được can thiệp kịp thời”, ông Vinh cảnh báo.
Đối với người trẻ và trung niên, vấn đề không nằm ở việc “không thể ngủ” mà là “không chịu ngủ”. Do ban ngày quá bận rộn, nhiều người có xu hướng giải trí, sử dụng thiết bị điện tử xuyên đêm để bù đắp cho thời gian cá nhân.
PGS Vinh nhận định, Gen Z đang ngủ ít hơn và ngủ sai giờ trầm trọng. Điều này dẫn đến sự thiếu minh mẫn, tăng nguy cơ tai nạn lao động và tai nạn giao thông do ngủ gục.
Bên cạnh đó, nam giới văn phòng có xu hướng béo phì, gây ra chứng ngưng thở khi ngủ. Hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng sức khỏe bản thân mà còn gây xáo trộn hạnh phúc gia đình do tiếng ngáy quá lớn.
TS.BS Trần Đức Sĩ, Trưởng phòng khám Thần kinh - Y học giấc ngủ, Phòng khám đa khoa Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch cho biết, hiện nay, tỷ lệ bệnh nhân đến khám vì rối loạn giấc ngủ đang tăng đột biến. Tuy nhiên, nhận thức của người dân vẫn còn nhiều sai lầm tai hại.
“Nhiều người vẫn giữ quan niệm cũ như mất ngủ thì uống thuốc. Nhưng y học hiện đại đòi hỏi sự điều trị đa mô thức và cá nhân hóa. Chúng tôi phải đi tìm căn nguyên: do stress, lo âu, trầm cảm, hay do các vấn đề thực thể như hô hấp, tim mạch”, TS Sĩ chia sẻ.
Ông cũng chỉ ra những quan niệm sai lệch phổ biến trong văn hóa Việt như coi ngủ ngáy là “ngủ ngon, ngủ sâu”; đánh đồng mất ngủ với “thiếu máu não” hoặc “thoái hóa đốt sống cổ” hay tự ý điều trị theo kinh nghiệm dân gian mà bỏ qua các dấu hiệu của chứng ngưng thở khi ngủ.
Tổn thất kinh tế từ giấc ngủ
Dưới góc nhìn quản trị, ông Trần Thiên Long, Phó chủ tịch Liên chi hội Bất động sản và Công nghiệp Việt Nam, thẳng thắn thừa nhận một thực tế phũ phàng: Việt Nam chưa có thống kê chính thức về mức độ tổn thất kinh tế do thiếu ngủ gây ra, và doanh nghiệp vẫn coi giấc ngủ là việc riêng của nhân viên.
Ông Long phân tích ba vấn đề nổi cộm. Đầu tiên, xin nghỉ không kế hoạch. Nhân viên ngủ kém đêm trước, sáng hôm sau mệt mỏi dẫn đến xin nghỉ đột xuất, làm đảo lộn kế hoạch vận hành.
Thứ hai, hiện diện nhưng không làm việc. Nhân viên đi làm trong tình trạng vật vờ, hiệu suất chỉ đạt khoảng 70%, dễ đưa ra các quyết định sai lầm.
Cuối cùng, sự thiếu tập trung do buồn ngủ là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các tai nạn máy móc đắt giá và rủi ro tính mạng.
“Chúng ta đã có phúc lợi về lương thưởng, suất ăn, bảo hiểm nhưng lại bỏ quên phúc lợi về sức khỏe tinh thần và giấc ngủ.
Tôi mong muốn ngành y tế phối hợp để đưa các chương trình tầm soát giấc ngủ vào khu công nghiệp, giúp công nhân và kỹ sư giữ được sự minh mẫn. Đó chính là cách tăng năng suất lao động thực chất nhất", ông Long đề xuất.
Để minh chứng cho sức mạnh của việc phục hồi giấc ngủ, PGS.TS.BS Lê Khắc Bảo, Phó giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, đã chia sẻ ba câu chuyện thực tế ông từng gặp và điều trị.
Trường hợp đầu tiên là một học sinh thường xuyên ngủ gật tiết đầu, học đâu quên đó do thức khuya và cấu trúc hàm hẹp gây ngáy. Sau khi chỉnh nha và điều chỉnh giờ ngủ, trí nhớ và tâm tính em cải thiện rõ rệt, kết quả học tập vì thế cũng có sự phát triển đáng kể.
Trường hợp thứ hai là một người lái xe ôm bị tai nạn do ngủ gục, nặng hơn 100kg. Sau khi điều trị chứng ngưng thở khi ngủ bằng máy thở CPAP, ông tỉnh táo hoàn toàn, năng suất làm việc tăng cao, thu nhập ổn định.
Trường hợp cuối là một vị bí thư thường bị đối tác "ép vế" trong các cuộc họp muộn vì ông dễ buồn ngủ, mệt mỏi. Sau khi chữa khỏi chứng ngưng thở khi ngủ, ông lấy lại sự sắc bén, bền bỉ và giữ vững lập trường trong các cuộc thương thảo nhân sự quan trọng.
Qua 3 câu chuyện cụ thể này, PGS Bảo nhấn mạnh, tầm quan trọng của giấc ngủ đối với cuộc sống, giúp phục hồi sức khỏe thể chất, tinh thần, nội tiết, hệ miễn dịch và khả năng chống nhiễm trùng. Vì vậy, việc giúp người bệnh có giấc ngủ tốt chính là cách đầu tư hiệu quả nhất để nâng cao sức khỏe tổng thể của con người ngày càng tốt hơn.
