Người dân điêu đứng vì ô nhiễm chất thải chế biến mủ cao su ở Lai Châu

Cuộc sống của người dân bản Phiêng Chá, xã Nậm Tăm, huyện Sìn Hồ (Lai Châu) đảo lộn khi Nhà máy chế biến mủ cao su của Công ty Cổ phần Cao su Lai Châu đi vào hoạt động. Mỗi lần nhà máy xả thải nước ra môi trường là mùi hôi thối bốc lên nồng nặc.

Sống chung với ô nhiễm

Theo chân những người dân bản Phiêng Chá đi về phía đầu nguồn suối Huổi Co Lùng (thuộc bản Phiêng Chá, xã Nậm Tăm, huyện Sìn Hồ), nơi đặt Nhà máy chế biến mủ cao su của Công ty Cổ phần Cao su Lai Châu, mới thấy dòng đục ngầu, nhiều mảng bám màu vàng, có mùi thối nồng nặc.

Nhà máy chế biến mủ cao su nằm trên tuyến đường từ TP Lai Châu nối các xã vùng thấp huyện Sìn Hồ (thuộc bản Phiêng Chá, xã Nậm Tăm). Theo ghi nhận, xung quanh khu vực nhà máy là đất canh tác nông nghiệp và nhà cửa của nhiều hộ dân. Bên trong nhà máy, mủ cao su tập kết chất thành đống lớn.

Ông Tao Văn Mùn (bản Phiêng Chá, xã Nậm Tăm) nói: “Nhà máy làm ở phía trên nguồn nước nên nước bốc ra mùi vừa tanh vừa thối. Mỗi lần tắm xong tôi đều bị ngứa, rồi chân tay sứt sẹo. Nước sinh hoạt giờ xuất hiện cặn màu vàng đục, nhìn rất sợ. Cán bộ xã xuống kiểm tra rồi động viên gia đình tôi lấy nguồn nước khác về sử dụng”.

Không chỉ nguồn nước sinh hoạt, các hộ dân còn bị ảnh hưởng sản xuất do ô nhiễm. Đặc biệt, các ao hồ nuôi thủy sản không hiệu quả, ruộng lúa cho năng suất thấp, nhiều người bị bệnh ngoài da khi tiếp xúc với nước.

Anh Trần Công Khanh, ở bản Phiêng Chá, bộc bạch: “Khói nhà máy xả khiến người dân ngạt thở. Gia đình tôi ở gần khu vực nhà máy không chịu được phải chuyển xuống nhà kính rồi đóng kín cửa. Khi hít phải khí này sẽ cảm thấy chóng mặt, khó thở. Trẻ con đi học về hôm nào quên không đeo khẩu trang thì hôm đó sẽ bỏ bữa”.

Cũng theo anh Khanh, khói của nhà máy xả ra có mùi hôi thối. Người dân mong muốn cơ quan chức năng sớm vào cuộc để có biện pháp xử lý.

Ông Trần Văn Chiến (bản Phiêng Chá) chia sẻ: “Trước đây, cuộc sống của người dân ổn định. Khi nhà máy cao su hoạt động, cuộc sống người dân chúng tôi đã đảo lộn do hứng chịu ô nhiễm. Tình trạng này cứ kéo dài thì chúng tôi không biết phải làm thế nào? Chính quyền địa phương hứa nhiều lần vẫn không giải quyết dứt điểm”.

Còn anh Tao Văn Hung (ở bản Phiêng Chá) chia sẻ: “Khi trời mưa, nhà máy xả nước thải xuống khe, nước chảy vào ao khiến cá bị chết. Gia đình tôi có cá chết 5 - 6 lần. Rất buồn khi tôi mua 6 triệu đồng tiền cá giống, đến nay vẫn còn nợ 2 triệu đồng, nhưng giờ cá chết biết lấy tiền đâu mà trả”.

Chung hoàn cảnh, ông Tao Văn Chòi, ở cùng bản cho biết thêm, nhà máy xả thải khiến ruộng đồng của bà con ở khu vực phía dưới bị ảnh hưởng nghiêm trọng, năng suất giảm sút. Những năm trước vụ nào gia đình ông Chòi cũng thu được 27 bao thóc, nhưng riêng năm nay chỉ có 7 bao.

Theo người dân nơi đây, nhà máy chế biến mủ cao su này không hoạt động thường xuyên, họ gom mủ từ 10 - 15 ngày, chất đống trong sân sau đó sản xuất liên tục trong vài ngày.

Đầu nguồn nước sinh hoạt của nhiều người dân có hiện tượng vẩn đục, váng màu vàng.

Bao giờ xử lý dứt điểm?

Từ tháng 7/2023 đến nay, UBND xã Nậm Tăm liên tiếp có 5 văn bản báo cáo gửi UBND huyện Sìn Hồ về việc Nhà máy chế biến mủ cao su của Công ty Cổ phần Cao su Lai Châu hoạt động sản xuất gây ảnh hưởng ô nhiễm không khí, môi trường.

Điển hình vào cuối tháng 8/2023, hơn chục hộ dân bản Phiêng Chá kéo đến trụ sở xã Nậm Tăm phản ánh về quá trình hoạt động nhà máy ảnh hưởng đến môi trường.

Ngày 23/1/2024, đoàn kiểm tra của Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Sìn Hồ, Công an huyện Sìn Hồ, UBND xã Nặm Tăm cùng đại diện 12 hộ dân đã có buổi làm việc với lãnh đạo Nhà máy chế biến mủ cao su.

Cá của hộ gia đình anh Tao Văn Hung, bản Phiêng Chá bị chết mỗi khi nhà máy xả thải.

Qua kiểm tra, các đoàn công tác đánh giá có hiện tượng như phản ánh của người dân: Không khí trong và ngoài khu vực nhà máy có mùi hôi thối nồng nặc, khó chịu. Khí thải nhà máy đang ảnh hướng lớn đến hoạt động sản xuất và đời sống của nhân dân.

Cùng với đó, tại hiện trường có 4 điểm đang xả nước thải trực tiếp ra ngoài không qua hệ thống thu gom, xử lý. Tại cuối nguồn của hệ thống xử lý nước thải có màu đục, nổi bọt và mùi khó chịu.

Đoàn công tác lập biên bản, yêu cầu nhà máy phải đưa các điểm tập kết mủ cao su sau sơ chế vào nhà có mái che; không được để tình trạng nước thải từ các bãi tập kết và chế biến thải trực tiếp ra môi trường; nghiên cứu giải pháp để cung cấp nguồn nước sinh hoạt cho một số hộ gia đình dưới hạ lưu. Cùng với đó, chấp hành đầy đủ các quy định theo giấy phép môi trường đã được cấp.

Đến đầu tháng 3/2024, Nhà máy chế biến mủ cao su của Công ty Cổ phần Cao su Lai Châu có báo cáo gửi UBND xã Nậm Tăm về việc khắc phục hiện trạng theo biên bản yêu cầu. Thế nhưng, đến nay tình trạng ô nhiễm vẫn chưa được giải quyết, gây bức xúc trong nhân dân.

Ông Lò Văn Nghiêm, Phó Chủ tịch UBND xã Nậm Tăm cho biết: Những hộ dân xung quanh nhà máy rất bức xúc và liên tục phản ánh lên chính quyền địa phương.

Qua kiểm tra thực tế, nhìn cảm quan bằng mắt thường cho thấy có dấu hiệu bất thường, đúng như phản ánh của bà con. Tuy nhiên, thẩm quyền của xã chủ yếu là báo cáo và kiến nghị lên các cấp có thẩm quyền.

“Hiện xã chưa thống kê được thiệt hại cụ thể của người dân. Quan điểm của xã là không đánh đổi môi trường lấy lợi ích kinh tế trước mắt. Thời gian tới, khi người dân có ý kiến xã lại tiếp tục báo cáo để cơ quan chức năng có thẩm quyền xem xét xử lý” - ông Lò Văn Nghiêm nêu quan điểm.