Nơi ‘chắp cánh’ cho những nhà báo tương lai

Cái nôi đào tạo nhà báo

Suốt ba thập kỷ qua, Khoa Báo chí và Truyền thông của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP Hồ Chí Minh đã khẳng định vị thế là nơi đào tạo báo chí hàng đầu của khu vực phía Nam. Với phương pháp giáo dục sáng tạo gắn liền với thực tiễn, nơi đây đã nỗ lực đào tạo những thế hệ nhà báo không chỉ vững về chuyên môn mà còn linh hoạt với công nghệ, sẵn sàng thích ứng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số trong công việc sáng tạo nội dung và kiểm chứng thông tin.

Được thành lập vào năm 1992 dưới hình thức bộ môn Báo chí trực thuộc Khoa Ngữ văn (sau đó đổi tên thành Khoa Ngữ văn và Báo chí), với nhiệm vụ chính là đào tạo chuyên ngành báo chí, bộ môn này đã bước vào hành trình "gieo mầm" tri thức báo chí trong hệ thống đại học phía Nam ngay từ những ngày đầu.

Cột mốc quan trọng của Khoa vào năm 2007, khi Giám đốc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh ký quyết định thành lập Khoa Báo chí và Truyền thông, chuyển bộ môn Báo chí thành đơn vị độc lập, chuyên sâu về đào tạo, nghiên cứu và thực hành báo chí truyền thông. Kể từ đó, Khoa đã không ngừng phát triển, đào tạo và cung cấp cho ngành báo chí hàng nghìn phóng viên, nhà báo có trình độ chuyên môn cao và đạo đức nghề nghiệp vững vàng.

Nhà báo Tô Đình Tuân, hiện là Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, là minh chứng sống động cho sự trưởng thành từ một sinh viên ngành báo chí đến vị trí lãnh đạo của một trong những tờ báo uy tín hàng đầu tại Việt Nam.

Rời giảng đường của Khoa Ngữ văn và Báo chí năm 1997 với đầy ắp ước mơ và hoài bão trở thành một nhà báo chuyên nghiệp, Tô Đình Tuân đã không ngừng nỗ lực, từ cộng tác viên, phóng viên tập sự rồi thành phóng viên chính thức, để rồi là Trưởng Ban Kinh tế của Báo Sài gòn Giải phóng và hiện nay là Tổng Biên tập của Báo Người Lao Động.

Hành trình của nhà báo Tô Đình Tuân là một minh chứng rõ nét về nền tảng vững chắc mà Khoa Ngữ văn (nay là Khoa Báo chí và Truyền thông) đã cung cấp. Không chỉ giúp ông vững vàng về chuyên môn, nơi đây còn giúp ông giữ vững những giá trị đạo đức nghề nghiệp, những nguyên tắc được nhà trường truyền thụ và luôn là kim chỉ nam trong suốt sự nghiệp của mình.

"Báo chí là một nghề đòi hỏi sự kiên trì và tinh thần không ngừng học hỏi. Hành trang tôi có được từ trường không chỉ là kiến thức chuyên môn mà còn là những bài học về đạo đức nghề nghiệp, về trách nhiệm với xã hội", nhà báo Tô Đình Tuân chia sẻ.

Giống như nhà báo Tô Đình Tuân, thế hệ sinh viên báo chí ngày nay cũng được đào tạo trong một môi trường chuyên nghiệp, được áp dụng các phương pháp học tập hiện đại và gắn liền với thực tiễn nghề nghiệp. Sinh viênNguyễn Đình Khải,Khóa 21 và hiện là chuyên viên tại Khoa Báo chí và Truyền thông cho biết: "Khoa không chỉ dạy chúng em viết báo mà còn giúp chúng em thành thạo trong việc quay phim, dựng hình, sáng tạo nội dung số. Điều này không chỉ giúp em có nền tảng vững chắc mà còn rất cần thiết trong công việc sau này".

Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của ngành báo chí hiện đại, Khoa Báo chí và Truyền thông luôn chú trọng vào việc đổi mới phương pháp giảng dạy. Chương trình đào tạo được điều chỉnh liên tục, với mục tiêu trang bị cho sinh viên những kỹ năng không chỉ về viết báo mà còn về các công cụ công nghệ như quay phim, dựng âm thanh và sáng tạo nội dung số. Sinh viên học được cách làm báo đa nền tảng, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, từ những bài học ở "Giờ học tòa soạn" cho đến việc viết bài đăng trên báo.

Khoa cũng tổ chức các buổi tọa đàm, gặp gỡ với các nhà báo kỳ cựu để sinh viên có cơ hội học hỏi từ kinh nghiệm thực tế. Những buổi học này giúp sinh viên không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn rèn luyện khả năng ứng phó với những tình huống khó khăn trong nghề.

Thách thức chuyển đổi số và đào tạo trong kỷ nguyên AI

Ngành báo chí hiện nay đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, đặc biệt là khi chuyển đổi số và công nghệ AI ngày càng phát triển, các tòa soạn báo buộc phải thay đổi để theo kịp xu hướng công nghệ. Điều này cũng đặt ra không ít khó khăn cho đội ngũ phóng viên và nhà báo truyền thống. Cụ thể,AI đang được ứng dụng trong việc sáng tạo nội dung, kiểm chứng thông tin và thậm chí cả công tác biên tập, khiến không ít phóng viên bị thay thế nếu không kịp thích ứng.

Trước thực tế này, Khoa Báo chí và Truyền thông đã chủ động thay đổi chương trình đào tạo để giúp sinh viên không chỉ giỏi về chuyên môn mà còn thành thạo công nghệ. Thạc sĩ Phạm Duy Phúc, Phó Trưởng khoa chia sẻ: "Chúng tôi đã chuyển sang mô hình đào tạo tích hợp - hội tụ từ năm 2013, giúp sinh viên phát triển khả năng làm báo đa nền tảng, từ viết, quay phim, dựng hình đến sáng tạo nội dung số".

Đặc biệt, mặc dù chỉ tiêu tuyển sinh không thay đổi nhưng trường đã có những điều chỉnh trong phương pháp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo. Cụ thể, Khoa đã kết nối chặt chẽ với các tòa soạn báo để tìm hiểu rõ hơn về nhu cầu thực tế của ngành và những kỹ năng mà các tòa soạn đang thiếu. Việc liên kết này giúp Khoa Báo chí và Truyền thông có cái nhìn sâu sắc hơn về yêu cầu công việc tại các tòa soạn, đồng thời điều chỉnh chương trình đào tạo sao cho phù hợp và hiệu quả hơn.

Khoa cũng hợp tác với các nhà báo đang làm việc tại các tòa soạn để giảng dạy và chia sẻ kinh nghiệm thực tế với sinh viên. Các môn học như "Giờ học tòa soạn", các chương trình thực hành báo chí đa nền tảng, viết bài đăng báo thật… đã trở thành những bài học kinh nghiệm quý giá, giúp sinh viên có thể tiếp cận ngay với công việc thực tế, hiểu được công việc cụ thể tại tòa soạn, từ đó điều chỉnh kỹ năng của mình cho phù hợp với yêu cầu thực tế.

Bên cạnh đó, Khoa cũng triển khai các chương trình thực hành báo chí đa nền tảng, giúp sinh viên tiếp cận với công nghệ một cách thực tế và hiệu quả. Với phương châm "học đi đôi với hành", những trải nghiệm này giúp sinh viên tự tin hơn khi bước vào môi trường làm việc thực tế sau khi tốt nghiệp.

Sinh viên như Nguyễn Ngọc Linh, dù chỉ mới năm nhất đã nhận thấy sự quan trọng của việc học các kỹ năng mới. Ngọc Linh cho biết: "Em rất thích học các môn chuyên ngành vì ngoài việc viết báo, em còn được học cách sử dụng các công cụ công nghệ để sáng tạo nội dung, điều này rất thú vị và hữu ích cho công việc sau này".

Trong bối cảnh công nghệ thay đổi từng ngày, Khoa Báo chí và Truyền thông Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh luôn cố gắng đảm bảo rằng sinh viên không chỉ có khả năng thích ứng với xu thế công nghệ mà còn giữ được ngọn lửa đam mê, tư duy phản biện và đạo đức người làm báo, những yếu tố cốt lõi của một nhà báo chân chính.