Làm chủ cảm xúc vì thế trở thành yêu cầu tiên quyết trong ứng xử sư phạm. Học sinh và phụ huynh đều có cảm xúc, hiểu biết và cần được tôn trọng. Nhờ năng lực kiểm soát và làm chủ cảm xúc, các kỹ năng giao tiếp sư phạm, nhà giáo sẽ ghi nhận sự việc và xin lỗi tạo không gian bình thường để hai bên cùng lắng nghe, thấu hiểu.
Vượt qua ranh giới chủ quan, thầy cô đúng hết: “Tôi làm thế cũng là muốn trò - con của ông bà tốt hơn, giỏi hơn”. Những nhắc nhở, yêu cầu học trò, phụ huynh với tư cách người có trách nhiệm hoặc vội vàng, khi bức xúc hoặc cứng nhắc mời đến trường sẽ rất ít hiệu quả.
Người thầy làm chủ cảm xúc thường ôn hòa, bao dung, tế nhị nhưng nghiêm khắc với trò. Sự việc nào giáo viên chủ nhiệm cũng báo phụ huynh rất dễ làm tổn thương học sinh và gia đình. Sự việc vài em hay cả lớp ở Sơn Dương, Tuyên Quang cho ta hiểu việc kiềm chế cảm xúc quan trọng thế nào. Gặp gỡ riêng học sinh vẫn tốt hơn báo cáo và đề nghị.
Ranh giới thầy - quyền uy và trò, cha mẹ và con không còn khi trò đã vượt qua ranh giới, không còn biết sợ. Tâm lý trẻ vị thành niên dễ nổi loạn, kích động và hành động theo bản năng nếu bố mẹ hoặc thầy cô không làm chủ cảm xúc sẽ bùng thành chuyện lớn.
Tôi nghiệm ra, thầy cô nên chọn cách làm bạn, cư xử như người bạn thay vì sắm vai người thầy, bố mẹ dạy bảo các em. Chừng nào trò tin yêu và dám chia sẻ với thầy cô chuyện riêng tư hay gia đình là thầy cô thành công. Giáo án giáo dục học sinh cá biệt ai cũng biết, nhưng tôi nghĩ, để thay đổi suy nghĩ của trò cá biệt bằng cuộc gặp riêng, bằng đồng cảm và đồng tình vẫn tốt nhất.
Việc yêu cầu, thực hiện thế nào không giá trị bằng giúp trò hiểu việc nên làm. “Cô tưởng em thích học lắm ạ?” - trò hỏi lại khi bị cô giáo nhắc nhở, khiến chúng ta nghĩ về mục tiêu của mỗi nhà trường. Chuyên chú vào dạy chữ có còn trong tư duy của mỗi trường nữa chăng?
Chương trình GDPT 2018 đã mở đường cho tài năng và đam mê, tạo cơ hội học trò tự do lựa chọn. Chúng ta hy vọng những ranh giới thang bậc, xếp hạng, môn chính môn phụ, quyền uy của thầy cô… không còn, để môi trường giáo dục thực sự thân thiện, nhân ái, để thầy cô mãi là người bạn lớn, gần gũi, yêu thương của tất cả học trò.
Giáo dục nước ta đổi mới căn bản và toàn diện, đã chuyển sang dạy người trước rồi dạy chữ. Hướng tới xây dựng ngôi trường, thầy cô, học sinh hạnh phúc để thầy cô trở về đúng với vị trí, lương tâm và trách nhiệm của người kỹ sư tâm hồn. Bằng tài năng và tâm huyết, không chỉ làm mới bài học, cải tiến phương pháp giáo dục, trau dồi chuyên môn và đạo đức sư phạm, thầy cô quan tâm hơn nữa đến bài học làm người, giúp học trò thành người tử tế trong cuộc sống.
Tâm thế không thoải mái, lo nghĩ việc trường, nhà, đời hoặc vướng rắc rối nào đó làm việc dạy học khó khăn thêm. Những tình huống sư phạm khi trong người bất an thành ra to tát, phức tạp. Những điều không muốn vẫn xảy ra và nếu không được thầy cô và cấp trên xử lý đúng cách sẽ làm rắc rối nhỏ thành khủng hoảng nghiêm trọng.