Gửi bình luận
Khung năng lực số cho giáo viên không chỉ đơn thuần là một tập hợp các tiêu chuẩn kỹ thuật, mà còn đóng vai trò như “kim chỉ nam”, giúp đội ngũ nhà giáo xác định rõ những năng lực và kỹ năng thiết yếu để chủ động thích ứng với môi trường giáo dục số đang không ngừng biến đổi.
Nhằm hỗ trợ đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý nâng cao năng lực một cách bài bản, có hệ thống, Bộ GD&ĐT đang lấy ý kiến dự thảo Thông tư ban hành Khung năng lực số cho giáo viên và cán bộ quản lý tại các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên.
Dưới góc nhìn chuyên gia, ThS Lê Trung Kiên - Trung tâm Bồi dưỡng kiến thức Phù Đổng (Sóc Sơn, Hà Nội) cho rằng, trong quá trình dạy học, giáo viên có thể ứng dụng công nghệ để thiết kế các bài giảng trực quan, giàu tính tương tác, qua đó nâng cao hứng thú và mức độ tham gia của học sinh.
Theo ThS Lê Trung Kiên, năng lực số còn giúp giáo viên biết cách phân tích dữ liệu học tập để kịp thời điều chỉnh phương pháp giảng dạy, hướng tới cá nhân hóa quá trình học tập phù hợp với nhu cầu, năng lực và mục tiêu của từng người học. Đây được xem là một trong những yếu tố then chốt của giáo dục hiện đại.
“Giáo viên có thể sử dụng các giải pháp, công cụ và nền tảng số để tổ chức hoạt động nhóm, khuyến khích hợp tác, giao tiếp và tương tác giữa người học. Đồng thời, các công cụ số cũng mở rộng khả năng kết nối, hợp tác giữa giáo viên – học sinh – phụ huynh, góp phần hình thành một hệ sinh thái học tập xuyên suốt”, ThS Lê Trung Kiên phân tích.
Bên cạnh đó, công nghệ số mở ra cơ hội để học sinh tiếp cận nguồn học liệu phong phú, chủ động tìm tòi và khám phá tri thức, thay vì chỉ thụ động tiếp nhận kiến thức từ giáo viên. Khi giáo viên biết cách vận dụng hiệu quả các công cụ số trong việc giao nhiệm vụ, theo dõi tiến độ và phản hồi kịp thời, học sinh sẽ từng bước hình thành năng lực tự quản lý thời gian, xác lập mục tiêu và đánh giá kết quả học tập của bản thân.
Từ thực tiễn nghiên cứu, TS Vũ Việt Anh – Tổng Giám đốc Học viện Thành Công, nhận định rằng, công nghệ ngày nay đã thâm nhập sâu rộng vào mọi lĩnh vực của đời sống, từ cách con người làm việc, giao tiếp đến việc học tập của trẻ em hằng ngày. Giáo dục, vì vậy, không thể đứng ngoài dòng chảy tất yếu ấy.
Thực tế cho thấy, nhiều thầy cô giáo đã nỗ lực thích ứng với bối cảnh mới: tự học hỏi công nghệ, chủ động thiết kế bài giảng số, tổ chức lớp học trực tuyến và kết nối với học sinh bằng những phương thức hoàn toàn mới. Tuy nhiên, vẫn còn không ít giáo viên cảm thấy lúng túng, thậm chí chịu áp lực trước yêu cầu ứng dụng công nghệ ngày càng cao trong hoạt động dạy học.
“Điều đó là hoàn toàn dễ hiểu. Không thể kỳ vọng mọi giáo viên đều tự nhiên trở thành chuyên gia công nghệ. Khoảng cách về kỹ năng số giữa đội ngũ nhà giáo là thực tế tồn tại, và nếu thiếu những định hướng bài bản, khoảng cách ấy sẽ tiếp tục bị nới rộng”, TS Vũ Việt Anh bày tỏ.
Trong bối cảnh đó, việc Bộ GD&ĐT xây dựng Khung năng lực số cho giáo viên và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục được đánh giá là một bước đi cần thiết và đáng trân trọng. Đây không chỉ là câu chuyện về ứng dụng công nghệ, mà sâu xa hơn là quá trình tổ chức, tái cấu trúc năng lực nghề nghiệp của người thầy trong kỷ nguyên số.
Từ góc nhìn cơ sở giáo dục, bà Phạm Thị Kim Huệ - Phó Hiệu trưởng Trường THCS Chương Dương (Hồng Hà, Hà Nội), cho rằng, khung năng lực số có ý nghĩa thiết thực, giúp giáo viên nhận diện rõ vị trí năng lực của bản thân, xác định những kỹ năng còn thiếu để chủ động học tập, bồi dưỡng phù hợp, tránh tình trạng chạy theo phong trào.
Theo bà Huệ, khung năng lực còn định hướng việc ứng dụng công nghệ vào dạy học một cách hiệu quả, đúng mục tiêu, qua đó làm cho bài học sinh động hơn, học sinh học tập tích cực hơn, thay vì chỉ sử dụng công nghệ mang tính hình thức. Đây đồng thời là căn cứ để ngành giáo dục và nhà trường xây dựng kế hoạch bồi dưỡng sát nhu cầu thực tiễn, tạo động lực để giáo viên tự học, tự nâng cao năng lực nghề nghiệp một cách bền vững.
TS Vũ Việt Anh nhấn mạnh, khung năng lực số không nên được hiểu như một công cụ để “chấm điểm” hay tạo thêm áp lực đánh giá đối với giáo viên. Cách tiếp cận như vậy vô hình trung đặt thêm gánh nặng lên đội ngũ vốn đã chịu nhiều áp lực nghề nghiệp. Ngược lại, khung năng lực số cần được nhìn nhận như một “bản đồ định hướng nghề nghiệp” của người thầy trong kỷ nguyên số.
“Bản đồ” ấy giúp mỗi giáo viên trả lời những câu hỏi căn bản: mình đang ở đâu trên hành trình chuyển đổi số; đã làm được gì, còn thiếu những năng lực nào; cần bổ sung kỹ năng gì để phục vụ tốt hơn cho hoạt động dạy học. Khi có một hệ quy chiếu rõ ràng, giáo viên sẽ không còn cảm giác mơ hồ trước công nghệ, thay vào đó là sự chủ động và tự tin trong đổi mới phương pháp.
Theo bà Lê Anh Vân - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Đống Đa (Kim Liên, Hà Nội), khi làm chủ công nghệ, giáo viên không chỉ nâng cao hiệu quả giảng dạy mà còn khẳng định vai trò dẫn dắt học sinh trong môi trường học tập số. Khung năng lực số tạo nền tảng để đội ngũ nhà giáo không bị tụt hậu trước tốc độ thay đổi nhanh chóng của công nghệ.
Trên cơ sở đó, giáo viên có thể ứng dụng và tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) một cách hiệu quả, đồng thời hiểu rõ các yêu cầu về đạo đức, trách nhiệm khi sử dụng AI trong giảng dạy, hỗ trợ học tập và phát triển chuyên môn; qua đó tăng cường năng lực dạy học nhưng vẫn bảo đảm vai trò trung tâm của con người trong giáo dục.
Để dự thảo khung năng lực số thêm hoàn thiện, ThS Lê Trung Kiên kiến nghị cần xây dựng lộ trình bồi dưỡng theo các cấp độ khác nhau. Theo đó, khung năng lực nên đi kèm với các chương trình đào tạo phân tầng (cơ bản – nâng cao – chuyên sâu), phù hợp với sự đa dạng về trình độ và kỹ năng số của đội ngũ giáo viên.
Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ trong dạy và học một cách hiệu quả, sáng tạo không chỉ trông chờ vào các chuyên gia được đào tạo bài bản, mà còn đến từ chính những giáo viên cấp tiến, giàu sáng tạo và am hiểu thực tiễn. Việc tận dụng đội ngũ “chuyên gia tại chỗ” để đào tạo, chia sẻ kinh nghiệm, tạo động lực và lan tỏa sẽ giúp tăng tính gần gũi, bảo đảm hiệu quả thực tiễn, đồng thời tiết kiệm chi phí đào tạo cho Nhà nước.
ThS Lê Trung Kiên đề xuất cần đưa tiêu chí năng lực số vào chuẩn nghề nghiệp giáo viên, xem đây là một cấu phần trong công tác đánh giá, xếp loại đội ngũ. Cùng với đó, cần có cơ chế ghi nhận, khích lệ kịp thời đối với những cá nhân có sáng kiến hoặc ứng dụng công nghệ một cách tích cực, hiệu quả trong hoạt động chuyên môn.
Công nghệ suy cho cùng chỉ là công cụ. Vì vậy, khung năng lực số cần nhấn mạnh vai trò trung tâm của người thầy trong việc gìn giữ các giá trị nhân văn, định hướng đạo đức và thúc đẩy sự phát triển toàn diện của học sinh trong môi trường giáo dục số.
