Trợ lực cần thiết

Chính sách này được kỳ vọng sẽ tạo động lực lớn trong công tác nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi (PCGDMNTNT), hướng đến phổ cập giáo dục cho trẻ dưới 5 tuổi trong toàn quốc thời gian tới.

PCGDMNTNT được chính thức đưa vào Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục năm 2009, hướng đến mục tiêu: “Bảo đảm hầu hết trẻ em 5 tuổi ở mọi vùng miền được đến lớp để thực hiện chăm sóc, giáo dục 2 buổi/ngày, đủ một năm học, nhằm chuẩn bị tốt về thể chất, trí tuệ, tình cảm, thẩm mỹ, tiếng Việt và tâm lý sẵn sàng đi học, bảo đảm chất lượng để trẻ vào lớp 1”. Để tạo điều kiện thuận lợi cho công tác phổ cập, Nghị quyết 29-NQ/TW đặt ra mục tiêu miễn học phí cho trẻ em 5 tuổi trước năm 2020.

Thế nhưng suốt thời gian khá dài, do điều kiện ngân sách hạn hẹp, Nhà nước thực hiện PCGDMNTNT nhưng chưa miễn học phí cho cấp lớp này, đã gây khó khăn cho việc huy động trẻ đến trường, nhất là ở vùng khó khăn. Phải đến năm 2018, với Nghị quyết số 46/NQ-CP, Chính phủ mới thống nhất thực hiện chính sách miễn học phí đối với giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.

Nghị quyết số 46/NQ-CP đã đồng bộ về mặt chính sách với PCGDMNTNT, nhưng còn giới hạn trong một nhóm nhỏ. Trên thực tế, phụ huynh và trẻ khó khăn không chỉ có ở vùng thôn/bản đặc biệt khó khăn, xã khu vực III vùng dân tộc và miền núi, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển, hải đảo.

Ngay cả ở vùng nông thôn, thành thị, thậm chí các đô thị lớn còn rất nhiều gia đình gian nan trong hành trình đưa con đến trường để thực hiện chủ trương phổ cập giáo dục. Vì thế, để huy động trẻ đến trường, bảo đảm giáo dục bắt buộc, rất cần sự trợ lực của Nhà nước về học phí.

Nhận thức được lứa tuổi mầm non là giai đoạn vàng của sự phát triển, việc chăm sóc giáo dục đầu đời có ý nghĩa vô cùng quan trọng nên 1/3 quốc gia trên thế giới thực hiện miễn phí cho cấp học này.

Việt Nam chỉ mới thực hiện miễn học phí cho nhóm trẻ 5 tuổi vùng có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn, tới đây mới áp dụng cho trẻ 5 tuổi toàn quốc, nhưng đến nay tỷ lệ huy động trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi toàn quốc đạt 93,1%; hơn 30 tỉnh, thành đạt tỷ lệ này trên 95%, tỷ lệ trẻ mẫu giáo 5 tuổi huy động đạt tới 99,8%.

Những con số hết sức khả quan, thể hiện nỗ lực rất lớn của các địa phương và ngành Giáo dục, thế nhưng để phát triển bền vững, còn rất nhiều thách thức.

Theo tính toán của các nhà chuyên môn, đóng góp vào ngân sách Nhà nước từ học phí của cấp học mầm non chỉ chiếm 3% - 5% chi phí đầu tư cho hoạt động giáo dục.

Con số này rất nhỏ, vì thế sau miễn học phí cho trẻ 5 tuổi, cần tiến tới miễn học phí cho cấp học này. Điều này rất cần thiết trong bối cảnh gần đây Bộ GD&ĐT đã đề nghị Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết để phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3 - 5 tuổi, từ nay đến 2030.

Theo lộ trình, Nhà nước sẽ miễn học phí cho trẻ 5 tuổi năm học 2024 - 2025, rồi tiếp đến là cấp THCS năm học 2025 - 2026, nên việc dành ngân sách miễn phí cho cấp học mầm non hay hỗ trợ trẻ mầm non tư thục không phải việc ngày một ngày hai.

Để phổ cập mầm non triển khai hiệu quả, các địa phương có tiềm lực kinh tế, thu hút đông lao động nhập cư cần chủ động đi trước một bước trong việc hỗ trợ học phí cho trẻ dưới 5 tuổi, trẻ học trường tư thục. Cách TPHCM thực hiện hỗ trợ học phí cho học sinh tiểu học trong cơ sở giáo dục tư thục ở địa bàn không đủ trường công lập rất cần được nghiên cứu và vận dụng ở cấp học mầm non.