Tròng trành con chữ bên dòng sông Mã

Bao đời nay, dòng sông trở thành trở ngại lớn trên con đường đến trường của nhiều thế hệ học trò nơi đây. Các em hoặc tròng trành trên những chuyến đò hoặc phải vượt quãng đường vòng xa xôi để tìm kiếm tương lai.

Làng gần mà xa

Nép mình bên tả ngạn sông Mã, làng Thiết Giang như một bức tranh thủy mặc với dãy núi đá vôi sừng sững phía sau lưng. Thế nhưng, vẻ đẹp hoang sơ ấy lại ẩn chứa nỗi niềm của người dân nơi đây. Hàng trăm đứa trẻ mỗi ngày phải chọn lựa giữa vượt sông trên những chuyến đò, hoặc đi vòng 20km qua cầu La Hán để đến trường.

Dù đã được đầu tư điện lưới, đường giao thông, nhà văn hóa... từ Chương trình Nông thôn mới, Thiết Giang vẫn thuộc diện đặc biệt khó khăn (135). 161 hộ dân, chủ yếu là người Mường, sống dựa vào nghề nông, lâm nghiệp.

“Đời sống ở làng Thiết Giang nay đã ổn hơn nhờ sự cần cù của bà con, nhưng cái khó nhất vẫn là khoảng cách với thế giới bên ngoài”, bà Phạm Thị Tuyết - Bí thư Chi bộ làng trải lòng và cho biết, Thiết Giang có 19 trẻ ở bậc mầm non, 42 em tiểu học, 43 em THCS và 6 học sinh THPT đang nỗ lực trên hành trình tìm con chữ.

Mặc dù, con đường đến trường của các em, đặc biệt là học sinh THCS, THPT chất chứa bao nhọc nhằn khi phải vượt sông hoặc đi đường vòng, nhưng ý chí học tập của các em vẫn thật đáng khâm phục.

“Chúng tôi vô cùng lo lắng khi nghĩ đến cảnh các cháu phải thức dậy từ rất sớm, vượt sông vất vả để kịp giờ học mỗi ngày”, bà Tuyết chia sẻ và cũng tự hào thông tin thêm, là 100% trẻ em trong độ tuổi đi học ở Thiết Giang đều kiên trì đến trường, không có trường hợp nào bỏ học giữa chừng.

Nữ giáo viên hết lòng vì trẻ

Chúng tôi vượt dòng Mã giang đến thăm điểm lẻ mầm non Thiết Giang. Bà Nguyễn Thị Hải - Phó Hiệu trưởng Trường Mầm non Thiết Ống, cho biết, 19 em nhỏ nơi đây đều được cô giáo hết lòng yêu thương, dạy dỗ. “Do điểm trường chưa có điều kiện bán trú, giáo viên phải sớm tối đi về, hoặc mang cơm ăn trưa rồi nghỉ lại lớp để đảm bảo các con được chăm sóc tốt nhất”, bà Hải xúc động nói.

Điểm trường Mầm non Thiết Giang là nơi cô Phạm Thị Nguyên (52 tuổi) gắn bó suốt 6 năm qua. Mỗi ngày, cô rời nhà ở trung tâm xã, vượt sông đến lớp, một mình chăm sóc 19 đứa trẻ. Phòng học cũ kỹ, thiếu đồ chơi, nước sinh hoạt phải nhờ nhà dân, thậm chí không tủ thuốc sơ cứu... nhưng tình yêu của cô dành cho học trò chưa bao giờ vơi cạn.

Trong lớp học này, có 4 bé là con của những gia đình tan vỡ; nhiều cháu ở với ông bà vì cha mẹ đi làm xa. Những hôm, có trẻ không may bị ốm, cô vừa lo lắng theo dõi từng biểu hiện, vừa dỗ dành, lau người trẻ rồi gọi điện cho phụ huynh đến đón con về…

“Thương nhất là những lúc các con sốt cao, ho nhiều. Ở đây không có y tá, hơn nữa mình không có chuyên môn y tế, nên không dám cho các cháu uống thuốc, mà chỉ biết dỗ dành, chườm khăn hạ sốt. Những lúc như vậy, mình chỉ ước có ai đó giúp đỡ, có chuyên môn, thuốc men đầy đủ để lo cho các cháu”, cô Nguyên chia sẻ.

“Chúng tôi chỉ mong ước có một giếng khoan để chủ động nguồn nước sạch dùng hằng ngày. Bởi vì, đặc thù của lớp mầm non là phải tắm rửa, thay đồ cho các cháu”, cô Nguyên bày tỏ.

Thấu hiểu những khó khăn tại điểm lẻ Thiết Giang, Hiệu trưởng Trường Mầm non Thiết Ống, bà Trịnh Thị Tân, cho biết, nhà trường quyết tâm thực hiện bữa ăn bán trú hàng ngày cho các em, nhằm giảm bớt gánh nặng cho phụ huynh.

“Dù điểm trường hiện tại còn thiếu nhiều thứ như bếp, giường, chăn màn... và việc vận động kinh phí còn nan giải, nhưng chúng tôi sẽ xây dựng kế hoạch chi tiết, đề xuất với UBND xã hỗ trợ sửa chữa, khoan giếng... với hy vọng sớm triển khai bán trú cho các con trong năm học tới”, bà Tân khẳng định.

Rời điểm lẻ mầm non, chúng tôi đến với cấp tiểu học, nơi có 42 học sinh thuộc 4 lớp ghép (từ lớp 1 đến lớp 5) đang miệt mài học tập. Cô Lê Thu Hà, Trưởng khu Tiểu học, chia sẻ rằng, dù những năm qua, cơ sở vật chất đã được quan tâm đầu tư, tuy nhiên điểm trường vẫn còn gặp nhiều khó khăn, nhất là vấn đề đi lại của học sinh và giáo viên.

Các lớp học đã được trang bị bảng từ, tivi, đồ dùng dạy học... Học sinh ở đây rất chuyên cần và chịu khó. Dù phải học trong lớp ghép nhiều trình độ, các em vẫn luôn chăm chú lắng nghe cô giáo giảng bài. “Hàng ngày, chúng tôi phải đi đò nhỏ qua sông vì bến đò làng cách xa hơn, lối lên xuống đò cũng khó hơn. Bốn chị em nhờ một bác nông dân có đò của gia đình đưa qua sông mỗi ngày, rồi hỗ trợ tiền dầu cho bác ấy”, cô Hà kể.

Lên đến bậc THCS, dù đò giang cách trở, nhưng tinh thần hiếu học của các em học sinh Thiết Giang vẫn rất đáng quý. Hiệu trưởng Trường THCS Thiết Ông - Lê Bá Mơ cho biết, có 11 em đang học tại trường và 32 em học ở các trường lân cận đều rất ngoan và chăm chỉ. “Đò giang cách trở, nhưng các em rất ít khi đi học muộn. Thầy cô chỉ mong học trò luôn cố gắng để vượt qua những khó khăn này”, ông Mơ xúc động nói.

Em Phạm Thị Hinh - học sinh lớp 6, Trường THCS Thiết Ống, hồn nhiên nói: “Con sẽ cố gắng học thật giỏi để sau này làm cô giáo dạy chữ cho các em nhỏ trong làng”. Nghe cô bé tâm sự, chúng tôi không khỏi xúc động trước ước mơ giản dị mà cao đẹp ấy.

Ước mơ chưa tròn

Khát vọng về một cây cầu vững chãi bắc qua sông Mã, nối liền đôi bờ để thuận tiện giao thương, kết nối với trung tâm xã, dường như đã trở thành niềm ấp ủ cháy bỏng trong tâm trí mỗi người dân làng Thiết Giang. Thế nhưng, ước mơ ấy vẫn còn xa vời vợi, như một tiếng vọng buồn bên dòng Mã giang bao đời nay.

Chứng kiến bao nhiêu chuyến đò tròng trành trên dòng sông Mã, ông Phạm Văn Thanh (62 tuổi), người lái đò lâu năm, không khỏi bồi hồi nhớ lại những năm tháng trước kia. Khi chưa có đò sắt, chưa có máy móc hỗ trợ, người dân Thiết Giang phải đánh cược mạng sống trên những chiếc thuyền độc mộc nhỏ bé, lênh đênh giữa dòng nước hiểm nguy.

Theo lời ông Thanh, ngày trước, khi dòng sông còn giữ nguyên vẻ hoang sơ, chưa chịu sự tác động của các nhà máy thủy điện, mỗi lần vượt sông là một cuộc chiến với dòng nước xiết, hiểm họa luôn rình rập. Dù bây giờ, nước sông đã phẳng lặng hơn, việc dùng đò máy chở người và hàng hóa cũng đỡ vất vả hơn, nhưng mỗi khi mùa mưa về, thủy điện xả lũ, dòng sông Mã lại cuộn trào, chảy xiết, khiến việc qua lại trở nên đáng lo ngại.

Nỗi lo lắng lớn nhất trong lòng ông Thanh là những đêm khuya thanh vắng, khi có trường hợp khẩn cấp như người bệnh nặng cần cấp cứu hay phụ nữ trở dạ. Tiếng chuông điện thoại giữa đêm khuya, mỗi cuộc gọi đều là một sự đánh cược với thời gian và dòng sông. Lúc ấy, người lái đò già lại vội vã thức dậy, đưa con đò vượt dòng nước. Chính vì lẽ đó, trong trái tim ông và mỗi người dân Thiết Giang, giấc mơ về một cây cầu vững chãi chưa bao giờ nguội lạnh.

Giọng ông Thanh trầm xuống: “Tôi nghe nói cũng có người về khảo sát, đo đạc rồi... nhưng chẳng thấy động tĩnh gì. Chắc kinh phí lớn quá, Nhà nước còn phải tính toán. Bảo dân mình góp tiền làm cầu thì e rằng đến đời con cháu cũng khó mà thành hiện thực”.

Cùng con gái học lớp 6 trở về trên chuyến đò, anh Phạm Văn Hiệp (41 tuổi) chia sẻ: “Nhiều hôm thương con đến nghẹn cả lòng, nhưng chẳng còn cách nào khác. Chỉ biết dặn con cố gắng học hành, đừng bỏ cuộc vì sông nước cách trở. Nhìn con em mình đi học, tôi cứ thấy như con đò này, tròng trành và đầy lo âu”.

Ông Hà Tự Nhiên - Trưởng phòng GD&ĐT huyện Bá Thước, không giấu được sự trăn trở về những khó khăn, vất vả mà người dân và học sinh Thiết Giang phải đối mặt do đò giang cách trở.

Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ sự lạc quan và đánh giá cao ý thức vươn lên của cộng đồng: “Điều đáng mừng là việc học tập của các cháu trong làng ngày càng nhận được sự quan tâm sâu sắc từ phía gia đình và cộng đồng. Mặc dù, còn nhiều gian nan, nhưng tỷ lệ trẻ em đến trường ở Thiết Giang vẫn rất cao, minh chứng cho khát vọng con chữ mạnh mẽ. Hàng trăm học sinh đang nỗ lực học tập tại các trường trong làng, xã và huyện”.

Chia tay Thiết Giang khi con đò rời bến, ngoái nhìn lại, tôi vẫn thấy hàng chục ánh mắt trẻ thơ dõi theo phía bờ sông, ánh mắt các em vẫn lấp lánh niềm hy vọng. Phải chăng, với người dân Thiết Giang, dù dòng Mã giang có rộng lớn, sâu thẳm đến đâu, thì sự ham học của con trẻ vẫn sẽ là con thuyền chở ước mơ cập bến ngày mai. Liệu đến bao giờ, ước mơ về một cây cầu vững chãi sẽ trở thành hiện thực, để những chuyến đò tròng trành nhường chỗ cho con đường tương lai rộng mở.