Gửi bình luận
Từ bản Rào Tre heo hút, Trường Mầm non Hương Liên (Hà Tĩnh) kiên trì xóa mù chữ, mù tiếng Việt cho trẻ dân tộc Chứt ngay từ bậc học mầm non.
Trong hành trình bảo đảm công bằng giáo dục cho mọi trẻ em, tăng cường tiếng Việt cho trẻ em dân tộc thiểu số luôn được Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt. Với những cộng đồng dân tộc rất ít người, tiếng Việt không chỉ là công cụ giao tiếp, mà còn là chìa khóa để các em bước vào thế giới tri thức, tránh nguy cơ tụt hậu, bỏ học từ sớm.
Tại Hà Tĩnh, hiện có 120 trẻ em dân tộc thiểu số đang theo học tại các cơ sở giáo dục mầm non. Phần lớn các em sử dụng tiếng Việt khá thường xuyên do có bố hoặc mẹ là người Kinh. Riêng tại bản Rào Tre (xã Phúc Trạch, Hà Tĩnh) có 18 trẻ em dân tộc Chứt, một trong những dân tộc rất ít người vẫn song song sử dụng tiếng Chứt và tiếng Việt trong giao tiếp hằng ngày. Không ít em còn hạn chế kỹ năng tiếng Việt, cần được tăng cường một cách bài bản để sẵn sàng vào tiểu học.
Chìa khóa mở cánh cửa tri thức cho trẻ em dân tộc Chứt
Thực hiện các văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh và Sở GD&ĐT Hà Tĩnh về triển khai Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số” và Chương trình “Hỗ trợ phát triển giáo dục mầm non vùng khó khăn giai đoạn 2022–2030”, Trường Mầm non Hương Liên đã xây dựng kế hoạch cụ thể, lồng ghép nội dung tăng cường tiếng Việt vào toàn bộ hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ tại điểm trường bản Rào Tre.
Chia sẻ về vai trò của việc tăng cường tiếng Việt, cô Đinh Thị Thu Hoài – Hiệu trưởng Trường Mầm non Hương Liên nhấn mạnh: “Nhà trường xác định tăng cường tiếng Việt cho trẻ dân tộc Chứt là mũi nhọn, là yếu tố then chốt và bắt buộc để đảm bảo sự thành công của các em ở cấp học tiếp theo. Nếu không vững tiếng Việt, trẻ rất dễ bị hụt hẫng, mặc cảm, khó hòa nhập và có nguy cơ bỏ học khi lên tiểu học”.
Theo cô Hoài, làm chủ tiếng Việt giúp trẻ tiếp thu kiến thức, hiểu yêu cầu của giáo viên, phát triển tư duy, kỹ năng xã hội và từng bước xóa bỏ rào cản ngôn ngữ, tâm lý là một dạng mù chữ tiềm ẩn nếu không được can thiệp sớm.
Quá trình triển khai tăng cường tiếng Việt tại bản Rào Tre gặp không ít khó khăn. Điều kiện kinh tế của người dân còn nhiều thiếu thốn, cơ sở vật chất và học liệu chuyên biệt hạn chế; đường đến lớp xa, cách sông suối, đi lại vất vả. Một bộ phận phụ huynh nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của giáo dục mầm non, còn phó mặc việc học của con cho nhà trường.
Đáng chú ý, do đặc thù dân tộc rất ít người, một số trẻ em Chứt chịu ảnh hưởng của hôn nhân cận huyết, dẫn đến chậm phát triển về thể lực và trí tuệ. Trong khi đó, giáo viên không thạo tiếng Chứt, trẻ lại chủ yếu giao tiếp bằng tiếng mẹ đẻ; cộng đồng xung quanh cũng ít sử dụng tiếng Việt. Đặc biệt, tiếng Chứt có tiếng nói nhưng chưa có chữ viết, khiến việc xây dựng tài liệu song ngữ gặp nhiều trở ngại.
Gieo bằng ngôn ngữ, yêu thương và sự kiên trì
Trước thực tế đó, Trường Mầm non Hương Liên đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp linh hoạt. Nhà trường bồi dưỡng giáo viên, huy động cộng tác viên là người địa phương thạo tiếng Chứt làm cầu nối ngôn ngữ, giúp trẻ nghe – nói tiếng mẹ đẻ trước, sau đó chuyển dần sang tiếng Việt. Việc dạy học được hỗ trợ bằng cử chỉ, hình ảnh, vật thật gắn với đời sống hằng ngày.
Môi trường tiếng Việt được tạo dựng theo hướng “đắm mình” ngay tại trường: các góc học tập, góc chơi, thẻ từ, tranh ảnh, băng rôn đều sử dụng tiếng Việt, gắn với hình ảnh quen thuộc của người Chứt. Nhà trường tự làm đồ dùng, học liệu mang đậm bản sắc văn hóa địa phương, giúp trẻ học tiếng Việt một cách tự nhiên, không áp lực.
Đặc biệt, thông qua vận động xã hội hóa và chương trình “Vắt xôi sáng cho em”, Trường Mầm non Hương Liên đã hỗ trợ hiệu quả cho trẻ bán trú, thu hút 100% trẻ từ 2–5 tuổi đến lớp đều đặn – yếu tố then chốt trong xóa mù chữ từ sớm.
Một dấu ấn nổi bật là việc tổ chức cho trẻ dân tộc Chứt tham quan, giao lưu tại các trường mầm non khu vực trung tâm. Có những lần rời bản, vượt hơn 70km xuống trường học vùng trung tâm tỉnh Hà Tĩnh, các em ban đầu không khỏi bỡ ngỡ. Nhưng chỉ sau thời gian ngắn, trẻ đã mạnh dạn giao tiếp, tham gia các hoạt động vui chơi, trải nghiệm cùng bạn bè.
“Hiệu quả lớn nhất là trẻ tự tin hơn, cởi mở hơn trong giao tiếp tiếng Việt. Trẻ học từ vựng gắn với hành động, cảm xúc thực tế nên nhớ lâu, dùng đúng ngữ cảnh. Quan trọng hơn, các em yêu trường, thích đến lớp, giảm rõ rệt nguy cơ bỏ học”, cô Hoài chia sẻ.
Việc tăng cường tiếng Việt cho trẻ dân tộc Chứt được thực hiện theo nguyên tắc “giáo dục bằng hai tay”. Nhà trường tuyên truyền, hướng dẫn phụ huynh sử dụng các câu lệnh, mẫu câu tiếng Việt đơn giản trong sinh hoạt hằng ngày; mời phụ huynh tham gia làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ.
Song song đó, nhà trường tranh thủ sự ủng hộ của già làng, trưởng bản, người uy tín trong cộng đồng; mời người lớn thạo tiếng Việt tham gia kể chuyện, hát dân ca, đánh đàn Chơ Ra Bon, tổ chức lễ hội truyền thống như Tết Lấp Lỗ, Tết Chăm Cha Bới... vừa giữ gìn bản sắc, vừa tạo môi trường giao tiếp tiếng Việt tự nhiên.
Thời gian tới, Trường Mầm non Hương Liên tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng đội ngũ, tập huấn phương pháp dạy học song ngữ, xây dựng môi trường ngôn ngữ phong phú, ứng dụng công nghệ và mở rộng các hoạt động giao lưu, trải nghiệm cho trẻ.
Từ những âm vần còn chưa tròn tiếng nơi bản Rào Tre, hành trình xóa mù chữ, mù tiếng Việt cho trẻ dân tộc Chứt đang được bền bỉ thực hiện. Đó không chỉ là câu chuyện của giáo dục mầm non, mà còn là hành trình mở cánh cửa tri thức, trao cơ hội công bằng cho những mầm non nơi vùng khó.
