Căn bệnh nằm trong 10 mối đe dọa sức khỏe toàn cầu, Việt Nam là "điểm nóng"

Việt Nam là điểm nóng của sốt xuất huyết Dengue

Tại Hội nghị khoa học toàn quốc về sốt xuất huyết Dengue 2025 (VDS 2025), diễn ra các ngày 28-29/11 ở TPHCM, PGS.TS Nguyễn Vũ Trung, Viện trưởng Viện Pasteur TPHCM cho biết, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp sốt xuất huyết Dengue vào danh sách 10 mối đe dọa sức khỏe toàn cầu cần ưu tiên ứng phó.

Trong đó, Việt Nam có tỷ lệ mắc thuộc nhóm cao nhất Đông Nam Á và là một trong những điểm nóng của sốt xuất huyết Dengue trên toàn cầu, với diễn biến khó lường.

Mỗi năm, cả nước ghi nhận hơn 100.000 trường hợp mắc sốt xuất huyết, riêng năm 2022 có gần 370.000 ca - mức cao nhất trong lịch sử. Từ đầu năm đến hết tháng 10, cả nước ghi nhận hơn 110.500 trường hợp mắc sốt xuất huyết Dengue và 23 trường hợp tử vong, cao hơn cùng kỳ năm 2024.

Đáng chú ý, bệnh sốt xuất huyết tại Việt Nam không còn theo mùa mà kéo dài quanh năm và thay đổi giữa các địa phương. Thực tế này đòi hỏi một chiến lược phòng chống toàn diện, có sự phối hợp đa ngành.

TS.BS Ngũ Duy Nghĩa, Trưởng khoa Kiểm soát Bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, cho biết thêm, hiện nay bệnh sốt xuất huyết lưu hành ở nhiều vùng miền trên toàn quốc, chiếm chủ yếu ở khu vực phía Nam, tiếp đến là miền Bắc.

Đáng chú ý, độ tuổi mắc bệnh những năm qua đã thay đổi rõ rệt. Tại khu vực phía Nam, tỷ lệ người bệnh trên 15 tuổi đã tăng từ 18% (năm 1999) lên 53% (năm 2022). Ở phía Bắc, bệnh nhân chủ yếu là người lớn, và những năm trở lại đây đã có nhiều địa bàn chịu thêm gánh nặng.

TS Nghĩa nhận định, có nhiều yếu tố thúc đẩy dịch sốt xuất huyết thay đổi và mở rộng phạm vi ảnh hưởng, như biến đổi khí hậu, gia tăng nhiệt độ và lượng mưa, tình trạng đô thị hóa, giao thương lớn… dẫn đến việc vận chuyển các véc-tơ truyền bệnh.

Song song đó, các biện pháp phòng bệnh bằng việc bảo vệ nhà ở và bảo vệ cá nhân có hiệu quả nhưng không bền vững vì nhiều lý do. Thậm chí, một số biện pháp còn làm tăng nguy cơ.

Chiến lược phòng chống tích hợp và toàn diện

Về mức độ nghiêm trọng, các chuyên gia cho biết, sốt xuất huyết có thể dẫn đến nhập viện và gây ra các biến chứng nguy hiểm tính mạng. Khi con mắc bệnh, các bậc phụ huynh phải nghỉ làm và trẻ em phải nghỉ học trong một thời gian dài.

Sốt xuất huyết không chỉ tác động đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh, mà còn gây áp lực tài chính và kinh tế đáng kể đối với các gia đình và toàn xã hội. Hiện nay, sốt xuất huyết chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, nên phòng bệnh là vô cùng quan trọng.

Theo PGS.TS Nguyễn Vũ Thượng, Phó Viện trưởng Viện Pasteur TPHCM, nhiều năm qua công tác dự báo sốt xuất huyết chủ yếu dựa vào quy luật tăng - giảm ca bệnh, số liệu giám sát véc-tơ và các yếu tố môi trường.

Tuy nhiên, các phương pháp này chưa thực sự bài bản và phần nào chưa đáp ứng yêu cầu dự báo chính xác. Việc ứng dụng các mô hình toán học có thể giúp nâng cao hiệu quả dự báo, hỗ trợ tốt hơn cho công tác phòng, chống sốt xuất huyết.

Trong bối cảnh bệnh diễn biến khó lường và bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, GS.TS Vũ Sinh Nam - Tổng thư kí Hội Y học dự phòng Việt Nam - nhấn mạnh nước ta chỉ có thể kiểm soát hiệu quả sốt xuất huyết Dengue khi chuyển từ ứng phó thụ động sang chiến lược chủ động, kết hợp đồng thời nhiều biện pháp dự phòng.

Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chiến lược phòng chống sốt xuất huyết chủ động phải mang tính tích hợp và toàn diện, bao gồm kiểm soát véc-tơ, giám sát dịch tễ, truyền thông thay đổi hành vi, điều trị dựa trên y học chứng cứ và dự phòng chủ động bằng tiêm chủng.

Sự phối hợp liên tục giữa các yếu tố này sẽ giúp giảm nguy cơ bùng phát dịch và giảm tỷ lệ ca nặng trong cộng đồng.