Gửi bình luận
Công nghệ đang “thổi làn gió mới” vào giáo dục, từng bước kiến tạo nên không gian học tập thông minh, nơi học sinh không chỉ tiếp thu tri thức mà còn học cách sáng tạo, tư duy và làm chủ số hóa.
Mỗi ngôi trường trở thành “vườn ươm” của đổi mới, kiến tạo tư duy số, nuôi dưỡng khát vọng hội nhập của một thế hệ công dân toàn cầu.
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số trong giáo dục không chỉ là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết và là một trong những nhiệm vụ trọng tâm.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, qua đó có nhiều bước tiến đáng kể: xây dựng cơ sở dữ liệu toàn ngành, triển khai các nền tảng phục vụ dạy học, kiểm tra đánh giá, quản trị nhà trường; cung cấp dịch vụ công trực tuyến, đẩy mạnh thanh toán không tiền mặt và phát triển nguồn nhân lực số.
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh: “Chuyển đổi số không còn là một lựa chọn mà đã trở thành một yêu cầu tất yếu, một xu thế không thể đảo ngược, quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia và sự phát triển bền vững của đất nước”.
Tại Trường THCS Quang Trung (quận Đống Đa, Hà Nội) - một trong những điểm trường đã triển khai mô hình chuyển đổi số từ năm 2021, cô Nguyễn Minh Hoài - Phó Hiệu trưởng chia sẻ: “Hệ thống quản lý hồ sơ, sổ điểm, thời khóa biểu và chuyên môn của trường được thực hiện hoàn toàn trên nền tảng điện tử, giúp giảm tải khối lượng công việc cho giáo viên và nâng cao tính minh bạch trong quản lý. Việc ứng dụng phần mềm eNetViet và hệ thống điều hành nội bộ đã giúp nhà trường đồng bộ hóa các quy trình từ tiếp nhận học sinh, theo dõi chuyên cần đến quản lý tài sản”.
Theo báo cáo của Cục Công nghệ thông tin (Bộ GD&ĐT), các hệ thống như cơ sở dữ liệu (CSDL) ngành Giáo dục, học bạ điện tử, sổ liên lạc điện tử đang được triển khai thống nhất toàn quốc. Đây là bước tiến quan trọng trong việc hình thành “hệ sinh thái dữ liệu mở” của ngành, hướng đến nền giáo dục thông minh theo tinh thần Nghị quyết 52-NQ/TW.
“Chúng tôi đang áp dụng việc điểm danh bằng nhận diện khuôn mặt. Khi các bạn đi học, chỉ cần điểm danh qua thiết bị được lắp đặt tại trường, phụ huynh sẽ ngay lập tức nhận được tin nhắn trên hệ thống, thông báo con đã đến trường. Tương tự cũng làm như thế với khi tan học. Phụ huynh cũng có thể nộp đơn xin nghỉ học cho con
online và giáo viên chủ nhiệm sẽ vào ứng dụng để duyệt. Việc này tiết kiệm rất nhiều thời gian, chi phí và giúp nắm bắt sát sao tình hình của học sinh” - thầy Hà Tiến Viễn, giáo viên bộ môn Tin học, đồng thời phụ trách số hóa quản lý giáo dục tại Trường THCS Quang Trung chia sẻ.
Nếu như quản lý là “xương sống” của chuyển đổi số thì hoạt động dạy và học chính là “trái tim” của tiến trình này. Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, việc ứng dụng công nghệ vào công tác dạy và học đã thay đổi cách tiếp cận, tương tác và đánh giá kết quả học tập của các em học sinh.
Hiện mô hình lớp học số đã được triển khai ở hầu hết các bộ môn tại phần lớn các trường trung học và phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Cô Nguyễn Thị Thúy An - giáo viên bộ môn Toán - Tin tại Trường THCS Quang Trung chia sẻ: “Việc áp dụng phần mềm như Plickers hay Wordwall trong phần hoạt động khởi động hoặc hoạt động củng cố cuối giờ giúp học sinh chủ động hơn, thích thú hơn với môn học”. Không chỉ dừng lại ở đó, nhà trường còn tổ chức các cuộc thi sáng tạo công nghệ học đường, khuyến khích học sinh thiết kế những ứng dụng hỗ trợ học tập.
Cùng với đó, việc tham gia các tiết học STEM (kết hợp Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học) đang là một trong những hoạt động gợi được sự hứng thú cho học sinh và thu hút các em hưởng ứng nhiệt tình.
“Em thấy những tiết học STEM luôn rất thú vị, cho phép chúng em được áp dụng kiến thức hóa học, vật lý, công nghệ... để tạo ra sản phẩm thực tế” - em Vân Anh, học sinh lớp 8D, Trường THCS Quang Trung nói.
Tại Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam, mô hình học kết hợp (blended learning) đã trở thành phổ biến. Thầy cô sử dụng nền tảng Google Classroom, Microsoft Teams và hệ thống học liệu số do chính học sinh xây dựng. Việc kiểm tra - đánh giá từ đó cũng trở nên linh hoạt, giảm áp lực điểm số.
Theo Bộ GD&ĐT, hiện nay có trên 60% trường phổ thông sử dụng các nền tảng dạy học trực tuyến, 40% giáo viên đã xây dựng được học liệu số riêng. Chương trình “Kho học liệu mở quốc gia” được triển khai từ năm 2023 đang thu hút hàng nghìn bài giảng điện tử và video học tập chất lượng cao, phục vụ cả học sinh vùng sâu, vùng xa.
Tại hội nghị thúc đẩy chuyển đổi số ngành Giáo dục diễn ra vào trung tuần tháng 10, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh: “Chuyển đổi số không chỉ giúp học sinh học tốt hơn, mà còn giúp giáo viên trở thành nhà thiết kế tri thức. Mỗi bài giảng số là một sản phẩm sáng tạo, thể hiện năng lực sư phạm trong thời đại mới”.
Việc ứng dụng công nghệ trong dạy học còn giúp học sinh phát triển các kỹ năng như tư duy phản biện, sáng tạo, hợp tác và giao tiếp. Các nền tảng học trực tuyến cung cấp cho học sinh môi trường học tập linh hoạt, cho phép học sinh học theo tiến độ của riêng mình và tiếp cận với nguồn tài nguyên học tập phong phú từ khắp nơi trên thế giới.
Dù đạt nhiều kết quả tích cực, nhưng chuyển đổi số trong giáo dục vẫn đối mặt không ít khó khăn. Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, khoảng 25% cơ sở giáo dục chưa có hạ tầng công nghệ ổn định; 30% giáo viên chưa được tập huấn bài bản về kỹ năng số. Ở nhiều nơi, đặc biệt là vùng nông thôn, mạng Internet yếu, thiết bị thiếu, khiến việc triển khai dạy học trực tuyến còn hình thức.
Vấn đề lớn khác là nguồn lực tài chính. Một hệ thống trường học thông minh cần đầu tư lớn vào thiết bị, phần mềm, bảo mật, hạ tầng mạng - điều hiện đang vượt quá khả năng của nhiều trường công lập. Do đó, nhiều chuyên gia đề xuất hợp tác công - tư (PPP) trong đầu tư chuyển đổi số giáo dục.
Theo ông Nguyễn Huy Dũng, Ủy viên chuyên trách Ban Chỉ đạo Trung ương về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: “Chuyển đổi số giáo dục là thị trường tiềm năng. Nhà nước cần kiến tạo cơ chế để doanh nghiệp công nghệ tham gia phát triển nền tảng, cung cấp dịch vụ giáo dục số, tạo hệ sinh thái cùng phát triển”.
Một hướng đi khác là phát triển nguồn nhân lực số trong ngành Giáo dục. Bộ GD&ĐT đặt mục tiêu đến năm 2030, 100% cán bộ quản lý, giáo viên được bồi dưỡng kỹ năng số cơ bản, và 50% đạt trình độ nâng cao. Các khóa học về AI, dữ liệu lớn, an toàn thông tin đang được triển khai rộng rãi trên nền tảng Học liệu số ngành Giáo dục.
Ở cấp cơ sở, như tại Trường THCS Quang Trung, Ban Giám hiệu đã xây dựng Tổ công nghệ thông tin, hỗ trợ giáo viên sử dụng phần mềm, thiết kế bài giảng, và quản lý học sinh qua ứng dụng. Mô hình “thầy dạy thầy” này giúp lan tỏa tinh thần chuyển đổi số một cách thực chất.
Đồng thời, theo các chuyên gia, cần khuyến khích đổi mới sáng tạo giáo dục, coi đó là động lực của chuyển đổi số.
Cô Thúy An, giáo viên Trường THCS Quang Trung chia sẻ: “Nếu người thầy chỉ dạy như cũ, công nghệ sẽ chỉ là công cụ. Nhưng nếu chúng ta coi nó là ngôn ngữ mới để truyền đạt, thì đó chính là đổi mới”. Đây chính là tinh thần mà nhiều trường học trên cả nước đang hướng tới: sử dụng công nghệ không chỉ để quản lý, mà để mở ra những phương thức học tập, giảng dạy hoàn toàn mới, khơi dậy sự sáng tạo và tư duy phản biện của học sinh.
Từ góc độ của nhà quản lý, Bộ GD&ĐT đã xác định ba trụ cột chiến lược cho chuyển đổi số giáo dục: Quản lý thông minh; Giảng dạy - học tập số hóa; và học liệu mở, công dân số. Ba trụ cột này không chỉ là “kim chỉ nam” cho các cơ sở giáo dục mà còn định hình khung pháp lý, chính sách hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, phát triển hạ tầng số, đào tạo nguồn nhân lực và xây dựng hệ sinh thái giáo dục thông minh.
Các trường từ THCS đến THPT đang từng bước áp dụng mô hình quản lý dữ liệu học sinh tập trung, học liệu điện tử và các nền tảng dạy học trực tuyến, hướng tới một hệ thống giáo dục đồng bộ, minh bạch, hiệu quả.
Bên cạnh việc phát triển hạ tầng công nghệ và kỹ năng cho giáo viên, việc đảm bảo mọi học sinh đều được tiếp cận công nghệ là yếu tố then chốt. Như Tổng Bí thư Tô Lâm từng nhấn mạnh trong chuyến thăm các cơ sở giáo dục đào tạo chất lượng cao của Hà Nội: “Trong bất cứ hoàn cảnh nào, không để học sinh nào bị bỏ lại phía sau”.
Một số trường đã tập trung xây dựng phòng học STEM hiện đại, phòng lab công nghệ tích hợp lập trình, robotics, sử dụng bảng tương tác điện tử, phần mềm học tập trực tuyến và các nền tảng quản lý học sinh điện tử. Cùng với đó, khuyến khích đổi mới sáng tạo trong nội dung và phương pháp giảng dạy.
Các cuộc thi sáng tạo học sinh, dự án khoa học kỹ thuật và các chương trình hợp tác với doanh nghiệp công nghệ cũng ngày càng được quan tâm hơn. Tất cả hướng tới thế hệ học sinh toàn diện, không chỉ học tốt mà còn sẵn sàng đối mặt với những thách thức trong môi trường toàn cầu hóa.
Nhìn về tương lai, việc xây dựng nền giáo dục số toàn diện đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý nhà nước, các cơ sở giáo dục và doanh nghiệp công nghệ. Nhờ những nỗ lực đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, nhiều trường học trên cả nước đang chuyển mình mạnh mẽ trong hành trình số hóa.
Những mô hình tiêu biểu như Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam hay THCS Quang Trung là minh chứng cho tinh thần đổi mới, khi từng bước kiến tạo môi trường giáo dục số, thúc đẩy sáng tạo và nâng cao chất lượng dạy học.
Sau tất cả, đích đến của chuyển đổi số không chỉ là công nghệ, mà là một nền giáo dục nhân văn, sáng tạo và toàn diện, nơi học sinh được khơi dậy tiềm năng, nuôi dưỡng trí tuệ, rèn luyện thể chất, đạo đức và kỹ năng số. Như khẳng định của Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc: “Chuyển đổi số không phải là cuộc đua công nghệ, mà là hành trình đổi mới tư duy và mô hình giáo dục”.
