“Đột nhập” làng nghề sản xuất đồ chơi Trung thu từ thời “ông bà anh”

Dù trên thị trường hiện nay tràn lan đồ chơi Trung thu nhập khẩu, nhưng những đồ chơi truyền thống như: đèn ông sao, trống thủ công hay mặt nạ giấy bồi vẫn luôn có chỗ đứng riêng, bởi những món đồ chơi này gợi nhớ ký ức thời thơ ấu của nhiều thế hệ. Vào dịp Trung thu, những món đồ chơi cổ truyền vẫn luôn được nhiều người săn đón. Thậm chí, một số làng nghề truyền thống luôn trong tình trạng cháy hàng, không đủ để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.

Làng Ông Hảo (xã Liêu Xá, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên) được coi là “thủ phủ” sản xuất đồ chơi Trung thu truyền thống. Cứ đến gần Tết Trung thu, nhiều hộ gia đình nơi đây lại tất bật sản xuất những món đồ chơi gắn liền với bao thế hệ từ thời “ông bà anh”.

Làng Ông Hảo (hay làng Hảo, xã Liêu Xá, Yên Mỹ, Hưng Yên) là ngôi làng có truyền thống sản xuất đồ chơi Trung Thu. Các sản phẩm chủ yếu tại đây là trống, mặt nạ giấy bồi hình động vật như lân, chó, mèo, thỏ, sư tử, trâu, lợn, chú Tễu, Thị Nở…

Ông Vũ Huy Đông (72 tuổi), chủ cơ sở sản xuất mặt nạ giấy bồi tại làng Ông Hảo cho biết, hiện tại làng có dưới 10 hộ gia đình làm nghề truyền thống này. Trong đó có nhà ông và em gái ông làm mặt nạ và trống thủ công, các hộ khác hầu hết chỉ làm trống. "Tôi làm nghề này được hơn 30 năm nay. Nhiều gia đình đã bỏ nghề nhưng tôi vẫn muốn lưu giữ công việc truyền thống từ thời ông bà để lại", ông Đông chia sẻ.

Những ngày này, cơ sở sản xuất mặt nạ giấy bồi nhà ông Đông hoạt động hết công suất với hơn 10 người làm. “Năm nay thị trường tốt hơn mọi năm. Năm 2022 tôi làm khoảng 10.000 sản phẩm, năm nay làm 15.000 sản phẩm nhưng vẫn không đủ nhu cầu của thị trường dù giá năm nay tăng 10-20%. Hàng làm đến đâu khách lấy hết đến đó, mặt hàng trống năm nay cũng cháy hàng”, ông nói.

Theo ông Đông, những chiếc mặt nạ làng ông Hảo nổi tiếng bởi mang nét đặc trưng riêng, thân thuộc, gần gũi, gắn liền với các nhân vật dân gian được trẻ nhỏ yêu thích như: chú Tễu, ông Địa, thằng Bờm, Chí Phèo, Thị Nở hay mặt nạ 12 con giáp, đầu lân, đầu sư tử... Đặc biệt, các món đồ chơi này đều được làm thủ công với nguyên liệu tự nhiên, đơn giản như: tre, nứa, giấy, bìa carton.

Để hoàn thiện 1 chiếc mặt nạ phải qua 3 công đoạn: bồi thô, sơn vẽ và hoàn thiện đóng gói. Mặt nạ được tạo hình bằng cách bồi giấy bìa, giấy trắng lên khuôn xi măng đúc sẵn, sử dụng hồ bột sắn để kết dính các lớp giấy.

Tại xưởng nhà ông Đông, khâu bồi thô do thợ thuê làm. Còn khâu quan trọng nhất là khâu tạo hình do ông thực hiện.

Sau khi phơi khô, mặt nạ giấy được vẽ tay. Người thợ phải chú ý từng chi tiết như mắt, râu, lông mày… bởi chúng quyết định vẻ đẹp, sự thành công của một chiếc mặt nạ. Trung bình mỗi chiếc mặt nạ, ông Đông mất 30 phút sơn vẽ.

Sau khi hoàn thiện, mặt nạ được để khô màu rồi gắn dây, đóng gói đem bán. Vợ ông Đông cho biết, hiện tại rất nhiều khách hàng gọi điện về xưởng đặt hàng nhưng không làm kịp.

Mặc dù được làm hoàn toàn bằng tay nhưng những chiếc mặt nạ vẽ ra đều tương đối đều nhau, mộc mạc, nét vẽ hồn nhiên, hóm hỉnh, rất “có hồn”, mang đậm nét truyền thống.

Ông Đông cho biết, giá sỉ mỗi chiếc mặt nạ dao động từ 15.000 – 40.000 đồng, tùy vào kích cỡ sản phẩm.

Sát nhà ông Đông là nhà ông Vũ Duy Ninh, chuyên sản xuất trống. Ông Ninh cho biết, dù chuẩn bị nguyên liệu từ nhiều tháng trước nhưng trống làm ra đến đâu khách lấy hết đến đó. “Hơn một tháng nữa mới đến Tết Trung Thu, nhưng nhà kho đã hết sạch trống”, ông Ninh cho biết.

Theo ông Ninh, trước kia, thân trống (hay còn gọi là tang trống) được làm bằng tay, do thợ đục đẽo mà thành. Ngày nay có máy tiện, công đoạn này được rút ngắn lại, người thợ chỉ còn phải tập trung xử lý da và bưng trống (là công đoạn ráp da vào tang trống).

Hiện nay, trung bình mỗi năm thôn Ông Hảo xuất xưởng hàng chục nghìn chiếc trống các loại đi khắp các tỉnh, thành. Bé nhất là loại có đường kính 10cm, to nhất khoảng 30cm. Giá xuất xưởng dao động từ 20.000-180.000đ/chiếc.