Mặc dù tỉnh Cao Bằng mới chỉ đưa vào khai thác gần 1km phục vụ khách du lịch khám phá, tham quan, nhưng động Ngườm Ngao vẫn là một địa điểm du lịch không thể bỏ qua khi đến Cao Bằng.
Nét cổ kính làng đá Khuổi Ky
Từ Thác Bản Giốc đi khoảng 2,5km, trên đường vào động Ngườm Ngao, du khách sẽ đến làng đá cổ Khuổi Ky thuộc xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh.
Quần thể làng đá Khuổi Ky gồm có 14 căn nhà sàn bằng đá, trải rộng khoảng 10.000 m2 dựa lưng vào núi đá, phía trước là khoảng đất rộng khoảng 2.000 m2 để trồng cây lương thực và dòng suối Khuổi Ky chạy qua phía trước làm cho ngôi làng càng đẹp, ấn tượng.
Qua cổng chính bắc qua suối mới được dựng bằng gỗ, du khách đã dần nhận thấy sự khác biệt. Lối vào đi qua những con đường lát đá, kè đá hai bên, tường bao được làm bằng đá, nhà được xây bằng đá, móng làm bằng đá hộc, chân tảng kê cột cũng được làm bằng đá và gia công lại. Các đồ dùng sinh hoạt của người dân cũng thân thiện với đá, sử dụng chất liệu đá như cối xay, bếp, đấp nước.
Làng đá Khuổi Ky nổi tiếng với những ngôi nhà sàn bằng đá và tục thờ thần đá độc đáo. Bà con đã tận dụng đá tự nhiên để dựng lên những bức tường đá một cách kiên cố, những ngôi nhà cũng được làm bằng đá, chắc chắn như một pháo đài.
Những bức tường đá kiên cố được hình thành bởi những viên đá có nhiều kích cỡ được xếp lèn vào nhau, sử dụng thêm chất kết dính được làm từ hỗn hợp đá vôi trộn cát, khi hoàn thành, độ dày của bức tường có thể dày hơn 3 cm, thể hiện rõ tính bản địa, sự sáng tạo của đồng bào dân tộc Tày.
Để dựng thành công một ngôi nhà, cần mất khoảng từ 2-3 năm. Người dân xếp đá đến độ cao khoảng 2,5m, đặt kèo, làm gác. Việc lên tầng cho ngôi nhà đá khó khăn ở chỗ, càng lên cao thì việc điều chỉnh độ chính xác càng phải tỉ mẩn hơn. Nếu không đáp ứng được những yêu cầu kỹ thuật thì sẽ khiến ngôi nhà sẽ bị siêu vẹo, dễ đổ, chiều cao của nhà thường từ 7-8 m.
Giai đoạn cuối cùng trong việc dựng ngôi nhà đá chính là lợp ngói âm dương. Loại ngói này sẽ giữ cho ngôi nhà đá mang đậm nét cổ kính. Nhà thường có ba gian chính, mỗi gian có một chức năng nhất định thuận tiện cho việc sinh hoạt, diện tích nhà tùy thuộc vào số người trong gia đình. Những bức tường kiên cố được tạo nên từ hàng vạn viên đá lớn nhỏ khác nhau bằng một thứ keo kết dính trộn từ đá và vôi cát.
Cao Bằng vẫn còn nhiều điểm đến hấp dẫn, thu hút du khách đến khám phá, trải nghiệm. Đến Cao Bằng vào thời điểm tháng 9-10 là thời tiết đẹp nhất, đáng chú ý, du khách đi vào dịp tháng 11-12 là thời điểm rực rỡ sắc màu của hoa đã quỳ, hoa tam giác mạch, du khách sẽ có những góc hình chụp bên các loại hoa, thật ấn tượng.
Trong hành trình khám phá, nét ẩm thực độc đáo của Cao Bằng với các món ăn đặc trưng như: Phở chua, lợn sữa quay, xôi trám, bánh áp chao, bánh cuốn, bánh trứng kiến, vịt quay 7 vị, cá trầm hương, thịt bò gác bếp, lạp sườn, bánh khảo Thông Huề, hạt dẻ Trùng Khánh, mận Bảo Lạc…sẽ tạo nên dấu thật khó quên trong hành trình của mỗi người.