Trong những tuần đầu tiên sau phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào tháng 2/2022 Odessa hầu như không bị tổn hại. Vụ tấn công đầu tiên nhằm vào thành phố này được báo cáo gần một tháng sau khi xung đột Nga-Ukraine bùng phát và nó cũng chỉ nhắm vào vùng ngoại ô của thành phố.
Odessa nằm rất gần các đô thị mà Nga hiện đang kiểm soát ở miền Nam Ukraine. Từ giai đoạn đầu chiến dịch, lực lượng Nga từ Kherson đã tìm cách tiến về hướng Tây để kiểm soát Odessa. Hạm đội Biển Đen của Nga cũng tập trung nhiều tàu đổ bộ, sẵn sàng triển khai lực lượng lên bờ biển Odessa. Tuy nhiên, Moscow vẫn chưa đạt được mục tiêu này.
Khi chiến dịch quân sự chuyển sang gia đoạn hai, Nga tập trung vào vùng Donbass nhưng vẫn chưa từ bỏ mục tiêu ở Odessa. Thành phố vẫn hứng chịu các đợt tấn công nhỏ lẻ. Tàu chiến Nga vẫn tìm cách xuyên thủng hệ thống bố phòng của thành phố.
Tầm quan trọng của Odessa trong thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen
Các cuộc tập kích liên tiếp vào thành phố cảng Odessa diễn ra sau khi Nga tuyên bố đình chỉ Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen, đạt được hồi tháng 7/2022, do Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ bảo trợ. Theo Sáng kiến này, các tàu Ukraine được phép xuất phát từ cảng Odessa và các thành phố khác đưa lương thực ra thị trường thế giới để giữ ổn định giá lương thực toàn cầu.
Phía Nga cho rằng những cam kết với Moscow theo thỏa thuận không được thực hiện như dỡ bỏ lệnh trừng phạt và cho phép xuất khẩu ngũ cốc, phân bón Nga sang thị trường các nước.
Bộ Quốc phòng Nga ngày 19/7 đã đưa ra cảnh báo mới, theo đó, từ 0h ngày 20/7 (giờ Moscow), tất cả các tàu trên đường tới các cảng của Ukraine ở Biển Đen có thể bị coi là tàu chở hàng quân sự, Bộ Quốc phòng Nga thông báo hôm 19/7. Các quốc gia có cờ được treo trên tàu đến các cảng của Ukraine ở Biển Đen cũng có nguy cơ bị coi là bên tham gia vào cuộc xung đột tại Ukraine và Nga sẽ coi các quốc gia này đứng về phía Kiev.
Sau cuộc không kích vào Odessa ngày 19/7, giới chức Kiev cho rằng, Moscow không chỉ muốn cắt đứt các cảng của Ukraine bằng cách chặn các tàu rời cảng. Với các cuộc tập kích tên lửa và UAV nhắm mục tiêu vào các cơ sở quan trọng của thành phố, Nga muốn phá hủy cơ sở hạ tầng cho phép Ukraine, cung cấp lương thực cho thế giới.
Ông Mykhailo Podolyak, cố vấn của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, mô tả các cuộc tấn công vào Odessa là một phần trong nỗ lực phối hợp của Nga nhằm ngăn chặn ngũ cốc Ukraine tiếp cận thị trường toàn cầu.
Đại sứ Ukraine tại Thổ Nhĩ Kỳ Vasyl Bodnar cho rằng, với việc đình chỉ thỏa thuận ngũ cốc, Nga sẽ “không đảm bảo an ninh” cho các tàu đi qua Biển Đen.
“Điều này có nghĩa là họ sẽ tấn công các cảng, cơ sở hạ tầng và có thể cả tàu bè,” ông Bodnar cảnh báo.
Theo ông Dmytro Barinov, Phó Giám đốc Cơ quan quản lý cảng biển Ukraine, Odessa đang ở trong tình trạng bấp bênh do các cảng chính hiện đã đóng cửa và đang bị tấn công.
“Hoạt động của các cảng biển có ý nghĩa sống còn đối với Odessa”, ông Barinov nói.