Nga mạnh tay đáp trả những hành động không thân thiện của phương Tây

Là một siêu cường về tài nguyên, Nga được ban tặng nguồn dự trữ đáng kể về hầu như tất cả các mặt hàng chính cần thiết để duy trì hoạt động của nền kinh tế hiện đại. Nga hiện sở hữu 33% trữ lượng niken toàn cầu, 15% kẽm và titan, 8% tổng trữ lượng uranium chưa khai thác cùng nhiều loại khoáng sản quý hiếm khác. Nga cũng là quốc gia có tiềm năng dẫn đầu thế giới về sản xuất khoáng sản đất hiếm (được sử dụng trong nhiều thiết bị công nghệ cao hiện đại, hệ thống thông tin liên lạc và vũ khí tiên tiến).

Những người chỉ trích Nga thường cường điệu việc xuất khẩu tài nguyên của nước này như một dấu hiệu cho thấy sự phát triển chậm chạp hoặc vị trí thấp của quốc gia này trong hệ thống phân cấp toàn cầu về các quốc gia “phát triển so với kém phát triển”. Tuy nhiên, sự đổ vỡ một phần trong mối quan hệ với các nước phương Tây sau năm 2022 cho thấy rằng, trong khi Nga chắc chắn có thể tồn tại mà không cần hàng tiêu dùng và công nghệ của phương Tây thì điều tương tự không thể xảy ra với phương Tây khi nói đến dầu mỏ, khí đốt, uranium, phân bón và các vật liệu khác của Nga.

Xe tải chở các thùng chứa urani để sử dụng làm nhiên liệu cho lò phản ứng hạt nhân tại một cảng ở St. Petersburg, Nga. Ảnh: Sputnik International.

Ví dụ, Mỹ vẫn tiếp tục dựa vào uranium của Nga để cung cấp nhiên liệu cho các nhà máy điện hạt nhân của mình, cam kết sẽ chỉ dừng vào năm 2028. Mỹ cũng lập kỷ lục về lượng uranium nhập khẩu từ Nga trong năm 2023 khi nước này đã chi tới 1,2 tỷ USD - mức cao nhất từng được ghi nhận. Gần đây, Mỹ báo cáo rằng, họ đã sản xuất được 90kg uranium đã làm giàu lần đầu tiên và đến cuối năm, con số này dự kiến sẽ đạt một tấn mỗi năm.

Tuy nhiên, con số đó vẫn ít hơn gần 700 lần so với lượng nhập khẩu hiện tại. Nga là nhà sản xuất uranium thô lớn trên toàn cầu và quan trọng hơn là uranium làm giàu được sử dụng làm nhiên liệu trong các nhà máy điện hạt nhân, còn gọi là uranium bánh vàng. Trong khi đó, châu Âu, sau khi phần lớn đã cắt đứt nguồn cung khí đốt tự nhiên giá rẻ và đáng tin cậy từ Nga qua đường ống, hiện đang mua khối lượng kỷ lục khí đốt hóa lỏng (LNG) của Nga trong bối cảnh nguồn cung từ Mỹ và vùng Vịnh đang thiếu hụt.

Hơn nữa, các nhà sản xuất nông nghiệp lớn của phương Tây bao gồm Mỹ, Đức, Pháp và Ba Lan đã tự tạo ra những ngoại lệ đặc biệt cho mình để tiếp tục mua phân đạm đẳng cấp thế giới của Nga. Do đó, “nỗi đau” của việc Nga đóng băng xuất khẩu tài nguyên chiến lược sẽ được cả Mỹ và EU, và tất cả các quốc gia được liệt kê là “không thân thiện” với Nga, cảm nhận, vì họ sẽ phải lấy các thành phần cần thiết từ các nhà cung cấp của nước thứ ba, và điều đó sẽ kéo theo mức tăng giá đáng kể cho mặt hàng này, cũng như kéo theo chi phí chuỗi cung ứng mở rộng.

Mỹ và châu Âu có thể lường trước chi phí nhập khẩu tài nguyên chiến lược sẽ tăng 15-20% nếu Nga tiếp tục áp dụng các hạn chế, đặc biệt là vì Moscow đang ở vị thế độc nhất trên toàn cầu trong sản xuất niken chất lượng cao, titan cấp hàng không và uranium làm giàu. Ví dụ, trong khi Nga hiện nay chỉ chiếm khoảng 8% tổng sản lượng niken toàn cầu thì nước này lại chiếm khoảng 20% sản lượng niken cao cấp dùng để sản xuất thép không gỉ chất lượng cao và hợp kim chứa niken, vốn cần thiết cho công nghệ vũ trụ, hàng không và quốc phòng. Và điều tương tự cũng đúng với titan chất lượng cao.

Gã khổng lồ titan của Nga VSMPO-AVISMA ở vùng Sverdlovsk là “độc nhất trên thế giới” về khả năng sản xuất số lượng lớn titan cấp độ hàng không. Việc tìm kiếm nhà cung cấp thay thế sẽ mất thời gian, bao gồm cả việc phải trải qua quá trình kiểm tra chất lượng và an toàn cũng như chứng nhận lại có thể mất nhiều năm, và trong trường hợp titan cấp hàng không, cần phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về nhiệt độ, độ uốn, tải áp suất và các yêu cầu khác.

Nếu châu Âu mất quyền tiếp cận titan cấp hàng không của Nga, điều đó sẽ làm tăng chi phí sản xuất của Airbus, ảnh hưởng đáng kể đến gã khổng lồ hàng không này trong cuộc cạnh tranh có rủi ro cao với Boeing. Trong khi đó, chi phí niken cao hơn sẽ đồng nghĩa là giá cao hơn đối với hầu hết các sản phẩm công nghệ cao của châu Âu, từ thiết bị điện tử đến các sản phẩm kỹ thuật cơ khí chuyên dụng. Với uranium làm giàu, tình hình thậm chí còn phức tạp hơn, vì đây là nguồn tài nguyên hạn chế thường được xuất khẩu cho một khách hàng cụ thể cho một mục đích sử dụng cụ thể và việc lập kế hoạch thay thế các nhà cung cấp là một quá trình dài và tỉ mỉ, vì các nhà máy điện hạt nhân không thể chỉ đơn giản là bật và tắt theo ý muốn.

Theo các chuyên gia, trong ngắn hạn, Nga có thể mất một chút doanh thu xuất khẩu nếu xuất khẩu tài nguyên sang phương Tây đột nhiên bị cắt giảm. Tuy nhiên, hiện có nhiều công ty phương Tây từ chối rời bỏ thị trường Nga, tiếp tục bán thiết bị của họ cho Nga bất chấp các lệnh trừng phạt và những hạn chế do chính phủ của các công ty đó áp đặt. Một số nhà quan sát gợi ý rằng, Moscow nên ngừng hợp tác với các nước ủng hộ Ukraine để đẩy mạnh thương mại với các nước thành viên Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS) và những nước thân thiện khác ở Nam Toàn cầu.