Mọi kỹ năng trẻ có được đều hình thành từ người thầy đầu tiên là cha mẹ và môi trường giáo dục gia đình. Với việc rèn chỉ số EQ, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý bồi dưỡng cho con thông qua những việc nhỏ hàng ngày.
Ví dụ, trong những gia đình xưa, khi có ai đó về muộn giờ cơm, người nhà bao giờ cũng lo phần cơm cho người đó trước khi ăn. Phần cơm này luôn được chia nhiều hơn, cất riêng cẩn thận ở bát sạch rồi cả nhà mới ăn.
Ngày nay, có không ít gia đình coi nhẹ việc này. Phần họ nghĩ, “thiếu đồ thì lấy trong tủ lạnh ra nấu hoặc đi mua, để phần làm gì, phức tạp”, có khi lại xuề xòa, ăn xong, phần thừa để lại trên đĩa cho đỡ phải rửa nhiều.
Tuy nhiên, theo TS Vũ Thu Hương – Trung tâm Kỹ năng sống Cá Siêu Quậy: Những hình ảnh này sẽ in đậm trong suy nghĩ của trẻ. Từ đó, trẻ sẽ dần bỏ qua việc quan tâm đến quyền lợi người khác mà chỉ tập trung quyền lợi của bản thân. Khi đó, trẻ cũng sẽ không quan tâm đến cảm xúc của người khác nữa.
Một trong những nhược điểm của các bậc cha mẹ là thường hành động theo cảm xúc. Đơn cử việc, luôn ưu ái phần ngon, phần nhiều cho con và coi đó là sự hi sinh, chắc con sẽ biết. Thực tế, các chuyên gia tâm lý cho rằng, trẻ sẽ không hiểu là bố mẹ đang hi sinh vì mình mà lại nghĩ: Bố mẹ không cần phải ăn uống, hưởng mọi thứ, chỉ có mình cần thôi. Đây là tiền đề của thói ích kỷ, ít quan tâm đến người khác.
TS Vũ Thu Hương cho rằng: Dạy trẻ biết quan tâm người khác, đừng đợi trẻ lớn lên tự biết. Đơn cử như việc trẻ vô tư đi qua trước mặt người khác mà không được bố mẹ nhắc nhở cũng sẽ để lại hậu quả về nhân cách. Trẻ sẽ không biết đó là điều không nên làm để tránh, chúng cũng sẽ coi việc làm phiền người khác là bình thường.
Cũng theo TS Vũ Thu Hương, những bài học làm tăng chỉ số thông minh cảm xúc cho trẻ luôn hiện hữu trong cuộc sống thường nhật. Hãy yêu cầu trẻ giữ trật tự khi người trong nhà nghe điện thoại hoặc đang nói chuyện với người khác. Bố mẹ cũng nên lưu ý dạy con tránh làm phiền khi ai đó đang gặp chuyện buồn. Trẻ không nhất thiết phải buồn khi ai đó trong nhà không vui nhưng các con nên giữ trật tự và tránh làm phiền họ.
Một nguyên tắc không thể bỏ qua là không sử dụng đồ đạc của người khác khi chưa hỏi mượn. Dù trong cùng gia đình nhưng đồ đạc của mỗi người vẫn là tài sản riêng của họ. Cha mẹ cần tôn trọng tài sản của con và yêu cầu con tôn trọng tài sản của mình.
Đừng bắt anh chị lớn nhường em nhỏ. Hành vi này không chỉ thể hiện sự thiếu công bằng, mà còn tạo điều kiện cho tính ích kỷ và đành hanh của em bé phát triển. Đứa trẻ được nhường sẽ không bao giờ tôn trọng anh chị, hoàn toàn có thể hình thành những tính xấu như không nhận sai, phá phách, ăn vạ, gây sự, ỷ lại...