Khi tôi gõ cửa nhà thầy, thầy giáo ra mở cửa, nhưng không nhận ra tôi. Chỉ đến khi tôi gọi: “Thầy ơi, con Trần Đức đây ạ”, thầy giáo ôm chầm lấy tôi, vỗ vai bảo: “Sao lại cao lớn thế này!”. Ngày tôi học thầy, tôi chỉ cao đến ngang vai thầy, còn hôm ấy, đứng so với tôi thầy chỉ cao ngang vai tôi, nhưng mái tóc thầy thì đã bạc trắng.
Khi trở về Hà Nội, hình ảnh người thầy giáo già với mái tóc bạc trắng vẫn in đậm trong tâm trí, khiến tôi vô cùng xúc động. Thế rồi, khi mấy anh bạn nhạc sỹ động viên tôi sáng tác ca khúc về người thầy giáo để chuẩn bị cho hội diễn, những hình ảnh và cảm xúc của tôi khi gặp lại thầy Ninh lại ùa về, và tôi đã viết bài “Khi tóc thầy bạc trắng”. Bài hát ra đời xuất phát từ tình cảm chân thật của tôi dành cho thầy giáo già đáng kính của mình...”.
Bài hát có giai điệu nhẹ nhàng, tha thiết, ca từ dung dị, nhưng lại ẩn chứa trong đó tình cảm nồng thắm, cùng nỗi niềm bâng khuâng của người học trò, khi nhớ về người thầy giáo cũ với mái tóc bạc trắng:
Khi tóc thầy bạc, tóc em vẫn còn xanh
Khi tóc thầy bạc trắng, chúng em đã lớn khôn rồi
Thời gian trôi nhanh mau
Cầu Kiều thầy đưa qua sông
Tuổi ấu thơ như hoa nở dưới mái trường...
Nhớ về thầy giáo, nhạc sỹ lại nhớ đến những câu ca dao, những bài đồng dao ngày xưa thầy dạy, để từ đó ông cho ra đời những câu hát chan chứa tình thương yêu, lòng biết ơn công lao người thầy đã dạy dỗ mình nên người:
Một con đò sang ngang - Ôi lòng thấy mênh mang!
Cho em biết yêu cánh cò trong câu ca dao
Cho em biết yêu bống trắng ăn cơm vàng của cô Tấm ngoan
Và cho em yêu ai hai sương một nắng để làm nên lúa vàng
Bài học làm người em vẫn nhớ ghi
Công cha nghĩa mẹ ơn thầy
Hầu hết những hình ảnh ẩn chứa trong lời bài hát đều được ông vận dụng từ những câu ca, những bài đồng dao thầy dạy ngày xưa. Hình tượng “một con đò sang ngang” và “cầu Kiều” trong bài hát được ông vận dụng từ câu ca dao: “Muốn sang thì bắc cầu Kiều/ Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy”; hay câu hát “Cho em yêu ai hai sương một nắng để làm nên lúa vàng” được ông lấy ý từ những ca dao “Cày đồng đang buổi ban trưa/Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày...”.
Tất cả những hình tượng trong bài “Khi tóc thầy bạc trắng” rất gần với thực tế, là nơi tuổi thơ ông đã trải qua với nhiều kỷ niệm. Những tình cảm của ông trong bài hát đã cộng sinh với tình cảm của biết bao thế hệ học trò, cảm xúc của ông cũng giống như cảm xúc của các học trò về những người thầy của mình, có lẽ vì vậy mà bài hát có sức sống mãnh liệt và nó được nhiều thế hệ học trò yêu thích.