Theo ông Sizov, việc lính Nga bắn cảnh cáo tàu hàng Sukru Okan đang đi đến cảng Izmail hôm 13-8 làm dấy lên lo ngại về độ an toàn của tuyến đường nhưng không khiến các chủ hàng thay đổi ý định vận chuyển qua tuyến đường này.
Vận chuyển qua hành lang nhân đạo Ukraine
Ngày 18-8, sau chuyến hải trình kéo dài 2 ngày, con tàu chở hàng đầu tiên đi qua hành lang nhân đạo do Ukraine mở trên Biển Đen, đã đến eo biển Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ), đài Thổ Nhĩ Kỳ TRT World cho hay.
Tàu Joseph Schulte treo cờ Hong Kong chở hơn 30.000 tấn hàng, là tàu đầu tiên rời cảng Odessa (Ukraine) sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen hồi tháng 7.
Men theo hành lang được Ukraine mở vào tuần trước, chiếc tàu đã đi dọc theo bờ biển Ukraine, sau đó lần lượt đi vào vùng biển của 3 nước NATO là Romania, Bulgaria và Thổ Nhĩ Kỳ.
Hải trình (màu đỏ) của tàu hàng Joseph Schulte từ cảng Odessa (Ukraine) đến Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: FT
Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky nói rằng hành trình của con tàu là một "bước quan trọng hướng tới khôi phục tự do hàng hải ở Biển Đen".
Người phát ngôn Hải quân Ukraine - ông Dmytro Pletenchuk cho biết trong khi đi qua vùng biển Ukraine tàu Joseph Schulte đã ở trong hành lang nhân đạo mà Ukraine gọi là “khu vực hủy diệt” đối với các tàu Nga.
Theo ông, các bệ phóng tên lửa chống hạm của Ukraine đã được bố trí dọc theo bờ biển ở khu vực này để chống lại bất kỳ cuộc tấn công nào.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng không nên nghĩ rằng tuyến đường là giải pháp và việc vận chuyển thương mại ở quy mô lớn khó có thể được khôi phục nếu không có thỏa thuận với Nga.
Ông Carlos Mera - Trưởng bộ phận nghiên cứu thị trường nông sản của ngân hàng Rabobank (Anh), cho rằng mọi người không nên coi việc tàu Joseph Schulte tới được Thổ Nhĩ Kỳ đồng nghĩa với việc hành lang nhân đạo được nối lại, vì chưa có sự đồng ý của Nga.
“Nga sẵn sàng ném bom Odessa sau khi họ hủy bỏ hành lang nhân đạo. Vì vậy, tôi nghĩ rằng nó sẽ không thu hút các tàu thương mại vào Odessa trong tương lai gần” - ông Mera nói.
Một mối nguy nữa là bất kỳ tàu thương mại nào qua còn đường này đều phải đối mặt nguy cơ bị lực lượng Hải quân Nga ở Biển Đen nhắm vào. Theo Ukraine, Nga hiện có 50 tàu chiến và tàu ngầm cùng với 20 tàu tuần tra đang hoạt động ở khu vực này.
Kỳ vọng ở hành lang nhân đạo
Các nhà phân tích Ukraine cho rằng nếu hành lang nhân đạo này hoạt động thì sẽ hiệu quả hơn vì các tàu tránh được các cuộc kiểm tra của Nga. Vì theo thỏa thuận ngũ cốc, nhiều tàu hàng đã bị giữ lại trong nhiều tuần và đôi khi hơn một tháng để phía Nga kiểm tra.
Bà Elizaveta Malyshko, nhà phân tích thị trường ngũ cốc công ty UkrAgroConsult (Ukraine), cho biết: “Nga kiểm tra từ 3 đến 6 tàu mỗi ngày, nhưng đôi khi chỉ 1 tàu mỗi ngày… Sự chậm trễ vận chuyển đã khiến các công ty nông nghiệp và nông dân Ukraine thiệt hại hàng ngàn USD mỗi ngày. Với con đường hiện tại thì không cần xếp hàng chờ đợi”.
Cùng ý kiến, ông Huseyin Bagci - Chủ tịch Viện Chính sách Đối ngoại (Thổ Nhĩ Kỳ) cho rằng tuyến đường mà tàu Joseph Schulte sử dụng có thể trở thành một giải pháp thay thế cho hành lang ngũ cốc ở Biển Đen để xuất khẩu nông sản từ các cảng của Ukraine, theo hãng thông tấn TASS.
"Ukraine trong trường hợp này không vi phạm bất cứ điều gì và tàu Joseph Schulte cũng không vi phạm biên giới biển của Nga. Tàu đi qua lãnh hải của Romania, Bulgaria và Thổ Nhĩ Kỳ. Nếu phía Thổ Nhĩ Kỳ không có ý kiến gì về việc đi lại của con tàu qua eo biển nước này thì không có khiếu nại gì đối với con tàu” - ông Bagci phân tích.
Ông cũng khẳng định việc các tàu chở ngũ cốc khác có thể đi theo tuyến đường này trong tương lai.
“Nếu đây không phải là tàu quân sự, thì Thổ Nhĩ Kỳ không có lý do gì để ngăn chúng đi vào eo biển Bosporus và Dardanelles theo Công ước Montreux” - ông Bagci nói.