Nguyên nhân được Bộ GD&ĐT xác định là từ năm 2015 trở về trước, nhiều địa phương có tỷ lệ giáo viên/lớp thấp do chỉ tiêu biên chế được giao chưa đủ định mức, bậc tiểu học triển khai chương trình dạy học 1 buổi/ngày nên giao biên chế 1,2 giáo viên/lớp.
Từ năm 2015 đến nay, thực hiện chủ trương dạy học 2 buổi/ngày ở cấp tiểu học, định mức nâng lên 1,5 giáo viên/lớp nhưng biên chế giáo dục không tăng thêm. Trong khi đó, số lượng học sinh tăng đều hàng năm, đặc biệt ở các thành phố lớn tập trung nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất như Hà Nội, TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai...
Bên cạnh đó, chính sách tuyển dụng và thu nhập chưa tương xứng nên khó thu hút nguồn tuyển ở những môn đặc thù như Tiếng Anh, Tin học.