Gửi bình luận
Đến làng Phú Vinh (xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, Hà Nội) hỏi cặp vợ chồng nổi tiếng làm lồng bàn “màn tuyn” ai cũng biết, bởi vợ chồng ông Trần Văn Khá (75 tuổi) và bà Nguyễn Thị Tiến (72 tuổi) là người sáng tạo ra món đồ độc lạ này từ năm 2003. Làng Phú Vinh nổi tiếng với nghề mây tre đan có lịch sử hơn 400 năm
Những chiếc lồng bàn được vợ chồng ông Khá chế tác từ những sợi mây dài và nhỏ như sợi chỉ không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn rất được quan tâm trong những đợt triển lãm ở nước ngoài. “Hiện tại ở Việt Nam có khoảng 10 chiếc, còn đa số là do những người khách Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan… đặt mua. Những chiếc lồng bàn này chỉ duy nhất vợ chồng tôi làm được, nhiều người đến học nghề nhưng không ai học được”, bà Tiến cho biết.
Theo ông Khá, để tạo ra những chiếc lồng bàn bằng mây độc đáo, đầu tiên phải chọn mua mây bánh tẻ già, đốt dài nhất, không đậu quả. Mỗi lần ông mua khoảng 40kg rồi sau đó chọn ra khoảng 8kg mây đạt tiêu chuẩn.
Trải qua nhiều công đoạn như cạo vỏ, chẻ nan, chuốt từng cái mấu cho thật mượt, những sợi mây được mang sấy cho khô. Đến khi kiểm tra thấy trắng mới đem đi phơi, nhưng cũng không được phơi mây lâu vì nếu quá nắng, mây sẽ chuyển sang màu đỏ.
Tay chuốt những sợi mây trắng muốt, ông Khá chia sẻ: "Các cụ nhà tôi làm nghề mây hàng trăm năm nay. Đến đời tôi là đời thứ tư, thứ năm làm nghề. Nhờ nghề mây tre đan mà vợ chồng tôi có đủ kinh tế nuôi 5 con ăn học. Năm 2003, con cái ổn định, chúng tôi quyết định phải sáng tạo ra một sản phẩm độc đáo để rạng danh nghề truyền thống".
"Sau thời gian dài suy nghĩ, vợ chồng tôi quyết chọn chiếc lồng bàn - sản phẩm quá đỗi quen thuộc và gắn bó với cuộc sống hằng ngày của người dân Bắc Bộ. Tôi nói chuyện với vợ về việc đi học kinh nghiệm làm lồng bàn nhưng bà ấy bảo không phải học ở đâu, tôi cứ lên ý tưởng là bà ấy sẽ thực hiện được", ông Khá chia sẻ
Đôi tay đan như múa, bà Tiến cho biết, bà làm nghề từ năm lên 6 tuổi, sản phẩm làm đẹp nhất vùng nên được chọn làm hàng mẫu. “Tôi đan không cần nhìn, nhắm mắt cũng thể đan được, tốc độ đan nhanh gấp 2 đến 3 lần người bình thường”, bà Tiến nói.
Những chiếc lồng bàn đầu tiên được bà Tiến làm từ những sợi nan to nhìn không đẹp mắt. Về sau bà cải tiến, đan bằng những sợi nhỏ hơn, sợi tơ kết vào nhau nhìn rất khác biệt, trông đều như dệt bằng máy. Một chiếc lồng bàn bình thường đan 300 sợi nan dọc (công), sau này con số lên 1.200 công.
“Những nan hoa đẹp có mức độ khó khác nhau, người đan bình thường nhìn hoa mắt nhưng đối với tôi rất bình thường. Nếu làm hết công suất, một tháng vợ chồng tôi cũng chỉ làm được 2 chiếc lồng bàn”, bà Tiến nói.
Thời gian để làm chiếc núm mất 3 ngày, làm mâm mất 7 ngày và thêm 7 ngày đan khung. Ông khá tiết lộ, sản phẩm nhà ông làm ra rất độc đáo nên khách mua phải đặt hàng trước nhiều ngày, thậm chí nhiều tháng mới đến lượt. Trong đó có rất nhiều khách ngoại quốc tìm đến đặt mua, họ biết đến những chiếc lồng bàn của vợ chông ông Khá thông qua những đợt triển lãm ở nước ngoài.
Ông Nguyễn Văn Trung (Nghệ nhân Ưu tú, Chủ tịch Hội doanh nghiệp mây tre Phú Vinh) cho biết, đầu năm 2010, chiếc lồng bàn của ông bà Trần Văn Khá - Nguyễn Thị Tiến được Hiệp hội xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam (VIETCRAFT) mang đi triển lãm. Nhiều vị khách khâm phục sự tỉ mỉ, yêu nghề của cặp vợ chồng nghệ nhân này. Trong 3 năm liên tiếp từ 2012 đến 2014, hai ông bà được mời ra nước ngoài giao lưu, biểu diễn tay nghề.
“Những chiếc lồng bàn do vợ chồng ông Khá làm có kĩ thuật, bí quyết riêng. Chúng tôi đã cử nhiều thợ trong làng đến học nghề nhưng không ai học được. Trong làng có một nghệ nhân làm cũng giống chiếc lồng bàn của nhà ông Khá nhưng sợi to hơn và không tỉ mỉ bằng nên giá thành cũng rẻ hơn”, ông Trung cho biết thêm.
Gần nhất, chiếc lồng bàn này đã đoạt giải nhất Hội thi Sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam năm 2020 do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức. “Mỗi nhà làm một sản phẩm riêng, giá cả cũng khác nhau. Chiếc lồng bàn do vợ chồng ông Khá làm ở trình độ cao nên giá cũng cao hơn các cơ sở khác. Mỗi chiếc lồng bàn vợ chồng ông bà Khá làm thường được bán với giá trên 20 triệu đồng", Chủ tịch Hội doanh nghiệp mây tre Phú Vinh cho hay
Đến nay, vợ chồng ông Khá đã cho ra đời khoảng 400 chiếc lồng bàn "màn tuyn", hầu hết đều là hàng đặt. “Mấy ngày gần đây có khách trả 30 triệu đồng một chiếc lồng bàn nhưng vợ chồng tôi vẫn chưa bán”, bà Tiến cho hay.
Điều khiến ông bà Khá - Tiến trăn trở là tuy ông bà đông con cháu nhưng không ai theo nghề. Người trong làng đến học ông bà cũng nhiệt tình chỉ dạy nhưng cũng không ai học kiên trì học được. Trong ảnh là một lần đi triển lãm ở nước ngoài của vợ chồng ông Khá.
