Học sinh giỏi không chỉ là điểm cao – 5 kỹ năng mềm cần thiết ở cấp 2 và cấp 3

Khi mùa tuyển sinh lớp 6 và lớp 10 đang đến gần, phần lớn sự quan tâm đều dồn vào học lực, điểm thi, tỷ lệ chọi. Tuy nhiên, trong hệ sinh thái giáo dục toàn diện hiện nay, học sinh không thể chỉ “học để thi” mà cần “học để sống”. Nhiều nghiên cứu và chuyên gia giáo dục cho rằng kỹ năng mềm – những năng lực không nằm trên bài kiểm tra – mới là yếu tố tạo nên sự khác biệt dài lâu.

Kỹ năng giao tiếp – Cánh cửa mở ra sự tự tin

Ở lứa tuổi vị thành niên, việc có thể trình bày rõ ràng ý kiến của mình, lắng nghe và phản hồi một cách tích cực là nền tảng quan trọng. Giao tiếp tốt giúp học sinh xây dựng quan hệ bạn bè, hợp tác nhóm hiệu quả và tránh các xung đột không đáng có.

Theo ThS. Phạm Thị Bích Phượng – Giảng viên Tâm lý học lâm sàng, Trường Đại học Giáo dục Hà Nội, Đại học QGHN, kỹ năng giao tiếp còn giúp học sinh mạnh dạn hơn trong thuyết trình, phản biện – những kỹ năng được đánh giá cao trong các kỳ thi tuyển sinh, phỏng vấn học bổng.

Kỹ năng quản lý thời gian – Tối ưu hiệu quả học tập

Học sinh cấp 2, cấp 3 thường bị “ngập” trong lịch học thêm, ôn luyện, thi thử. Nếu không có kỹ năng sắp xếp thời gian hợp lý, các em dễ rơi vào trạng thái kiệt sức. Việc lập kế hoạch theo tuần, biết phân chia thời gian cho từng môn, đồng thời dành thời gian nghỉ ngơi là điều cần thiết để duy trì phong độ lâu dài.

Kỹ năng giải quyết vấn đề – Tư duy chủ động cho thời đại mới

Khi gặp tình huống khó khăn – như không đạt điểm như mong muốn hay mâu thuẫn trong nhóm – học sinh cần học cách bình tĩnh phân tích, đưa ra giải pháp thay vì đổ lỗi hay né tránh. Đây là kỹ năng mà nhiều trường quốc tế và các tổ chức tuyển dụng đánh giá cao.

Theo nghiên cứu của tác giả Nguyễn Anh Tuấn tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, việc bồi dưỡng năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho học sinh trung học cơ sở trong dạy học khái niệm toán học giúp các em phát triển tư duy phản biện và khả năng tự học.

Kỹ năng làm việc nhóm – Cùng nhau vươn xa

Kỳ thi chuyển cấp không chỉ là nỗ lực cá nhân mà còn là hành trình chia sẻ kiến thức với bạn bè, học cùng nhau, làm bài cùng nhau. Làm việc nhóm tốt giúp học sinh rèn luyện sự kiên nhẫn, kỹ năng lắng nghe và biết chấp nhận sự khác biệt.

Kỹ năng tự học – Hành trang suốt đời

Chuyển từ tiểu học sang cấp 2 hay từ THCS lên THPT đòi hỏi học sinh nâng cao khả năng tự học – từ việc đọc tài liệu, tra cứu, đến luyện tập có kế hoạch. Tự học là kỹ năng cần thiết để học sinh không bị phụ thuộc hoàn toàn vào giáo viên hay phụ huynh.

Trang bị kỹ năng mềm từ sớm không chỉ giúp học sinh vượt qua kỳ thi chuyển cấp một cách nhẹ nhàng hơn, mà còn tạo nền móng cho sự phát triển toàn diện về sau. Phụ huynh nên đồng hành cùng con bằng việc rèn luyện các kỹ năng này song song với việc học kiến thức – bởi điểm số có thể đo được, nhưng kỹ năng mới là thứ theo con suốt đời.