'Thắp lửa' sáng tạo trong dạy và học

Sự chuyển mình này không chỉ là một phong trào, mà còn là nhiệm vụ chính trị, chiến lược của tỉnh trong thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

“Thắp lửa” những giờ học sáng tạo

Giờ học Toán của lớp 5A6, Trường Tiểu học Lê Danh Phương (xã Hưng Hà, tỉnh Hưng Yên) giờ đã hào hứng hơn trong không gian tương tác công nghệ số đầy hứng khởi. Vốn được xem là môn học đòi hỏi sự tập trung cao độ với những con số, phép toán khô khan, nay Toán học đã trở nên gần gũi hơn với học sinh tiểu học dựa trên sự trợ giúp của trợ lý AI - cùng trò chơi tương tác "Giải mã số bí ẩn". Những câu đố Toán học được cô Trần Thị Việt Hòa, giáo viên Trường Tiểu học Lê Danh Phương lồng ghép kiến thức Toán học trên phần mềm Quizizz. Mỗi khi điện thoại của cô Hòa di chuyển tới vị trí bảng kết quả của học sinh nào, đáp án đúng - sai sẽ được hiển thị, liên kết đến bảng thông minh lớp học ngay trong tích tắc.

Cô Hòa cho biết, việc ứng dụng AI vào soạn giáo án điện tử đã được cô thực hiện nhiều năm nay. Ngoài công cụ ChatGPT được áp dụng từ năm 2024, hiện cô còn sử dụng thêm các ứng dụng, công cụ như Canva, Google Flow, phần mềm Quizizz… để làm video, tạo các câu hỏi tương tác và kiểm tra đánh giá học sinh một cách nhanh chóng, đa dạng.

Em Trần Hữu Phát, học sinh lớp 5A6 chia sẻ, mỗi giờ học có sự tham gia của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo đều trở nên hứng thú hơn với em. Không chỉ học kiến thức, mà giờ học còn là những trải nghiệm công nghệ rất vui và bổ ích.

Thầy giáo Hoàng Hữu Hưng, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Danh Phương thông tin, năm học 2025-2026, nhà trường có 28 lớp học với trên 1.000 học sinh. Để đảm bảo cơ sở vật chất, hạ tầng cho việc ứng dụng công nghệ thông tin và công nghệ AI vào dạy và học, nhà trường đã trang bị máy tính, tivi thông minh ở tất cả các lớp; xây dựng kế hoạch, tổ chức tập huấn cho giáo viên và giao nhiệm vụ cho từng khối lớp. Mục tiêu của nhà trường trong năm học này là xây dựng tối thiểu 30 học liệu số (video, e-book, bài giảng điện tử). Mỗi tổ khối tối thiểu 6 học liệu số có sử dụng công nghệ AI vào thiết kế bài giảng; đồng thời kết nối, khai thác thư viện số và kho học liệu số của các bộ, sở…

Tại Trường Trung học cơ sở Thống Nhất (xã Hưng Hà), trí tuệ nhân tạo AI được xác định không chỉ là xu hướng mà là công cụ quan trọng để đổi mới giáo dục. Đến nay, hầu hết giáo viên trong trường đã sử dụng AI vào các thiết kế bài giảng, tổ chức dạy học trên lớp, tạo đề kiểm tra và quản lý chất lượng, đánh giá học sinh. Cô giáo Nguyễn Thị Hồng Chắt, Hiệu trưởng nhà trường thông tin, khi vận dụng AI trong hoạt động giáo dục, nhà trường đặt ra 3 điều kiện nền tảng được khái quát bằng “3 chữ C” gồm: Công nghệ vững (tức là nền tảng số, hệ thống số và hệ thống thiết bị, phương tiện luôn ổn định, sẵn sàng để vận dụng AI); con người (cán bộ, giáo viên, nhân viên phải có hiểu biết, kỹ năng sử dụng công nghệ và phải có đạo đức nghề nghiệp); cơ chế chính sách để giáo viên sử dụng AI một cách an toàn, đúng đắn.

Sau một thời gian áp dụng, lợi ích từ AI mang lại được đúc kết bằng “3 chữ T” gồm: Tiết kiệm (giáo viên có thể tiết kiệm thời gian, công sức và kinh phí trong triển khai hoạt động giáo dục); Tăng khả năng tương tác giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh với học sinh; Tăng khả năng tùy biến bởi nội dung từ AI mang lại có thể điều chỉnh linh hoạt theo năng lực và nhịp học của từng học sinh.

Trưởng Phòng Văn hóa - Xã hội xã Hưng Hà Đỗ Thị Thu Hường cho biết, xác định nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển toàn diện học sinh là nhiệm vụ trọng tâm, do vậy xã chỉ đạo các trường tiếp tục ứng dụng phần mềm học tập thông minh và khai thác hiệu quả các công cụ AI trong giảng dạy, nhằm nâng cao hứng thú học tập và hiệu quả giáo dục. Các trường thường xuyên bồi dưỡng năng lực giáo viên, giúp các thầy, cô giáo nắm vững kỹ năng số, phương pháp dạy học hiện đại; khuyến khích các thầy, cô nghiên cứu, sáng tạo mô hình giảng dạy mới phù hợp với từng đối tượng học sinh.

Thực tế cho thấy, trí tuệ nhân tạo đang mang đến luồng sinh khí mới cho ngành Giáo dục Hưng Yên, mở ra cơ hội đổi mới toàn diện trong phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá và công tác quản lý. Tuy nhiên, song hành với những triển vọng ấy là không ít thách thức, đòi hỏi nỗ lực và giải pháp để AI thực sự trở thành “cánh tay đắc lực”, hướng đến nền giáo dục thông minh, hiện đại, lấy người học làm trung tâm, nâng cao năng lực toàn diện cho học sinh, hình thành thế hệ công dân số, công dân toàn cầu.

Làm chủ công nghệ

Chia sẻ về khó khăn khi sử dụng AI trong trường học, cô Nguyễn Thị Hồng Chắt,Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Thống Nhất đã chỉ ra “3 khó” cần được lưu tâm. Đó là khó kiểm soát các nội dung thông tin bởi dung lượng kiến thức AI mang lại rất phong phú, sinh động, nhưng nếu không kiểm soát chặt chẽ sẽ có kiến thức sai lệch, hoặc thông tin chưa được kiểm chứng, gây nhầm lẫn cho học sinh. Thứ hai là khó trong kiểm tra, đánh giá, đặc biệt với học sinh khi các em lạm dụng AI để làm bài tập, giải quyết các vấn đề mà không cần tư duy, giáo viên không tinh ý trong kiểm tra sẽ không đánh giá hết được năng lực thực chất của học sinh. Thứ ba là khó kiềm chế, nếu giáo viên lạm dụng AI, sao chép toàn bộ nội dung mà công cụ cung cấpsẽ không phát huy được khả năng sáng tạo, tự nghiên cứu của chính bản thân người dạy.

Từ những thách thức đó, nhà trường đã đề ra 3 yêu cầu là đích đến trong quá trình ứng dụng AI vào dạy học. Đầu tiên là “đúng”- phải sử dụng đúng mục đích, đúng nội dung, đúng lúc, đúng cách. Tiếp theo là “đủ” - khai thác một cách phù hợp, tránh sao chép toàn bộ nội dung mà AI cung cấp, giáo viên và học sinh cần sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ tư duy, kiểm chứng, tham khảo, không phải là nguồn kiến thức duy nhất và tuyệt đối. Cùng đó là “đạo đức” gồm đạo đức nhà giáo, đạo đức nghề nghiệp, đạo đức số trong quá trình sử dụng các nền tảng công nghệ.

Cô Nguyễn Thị Hồng Chắt khẳng định, dù ưu việt song AI không thể thay thế được vị trí của giáo viên, bởi công nghệ chỉ là phương tiện. Nếu giáo viên biết tận dụng AI hiệu quả thì giáo viên sẽ thay được chính mình bằng một phiên bản tốt nhất - phiên bản của người giáo viên sáng tạo, dẫn dắt, giải phóng mình khỏi các công việc hành chính, thủ tục để tập trung vào truyền cảm hứng và nuôi dưỡng tư duy cho học sinh. Việc làm chủ công nghệ, hiểu rõ giới hạn và nguyên tắc đạo đức khi sử dụng AI, chính là chìa khóa để đảm bảo "cánh tay trợ lực" này phát huy tối đa hiệu quả mà không bị biến thành “con dao hai lưỡi", làm thui chột khả năng tư duy và học thuật của thế hệ tương lai.

Tiến sỹ Nguyễn Viết Huy, Phó trưởng Phòng Giáo dục Phổ thông, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hưng Yên nêu rõ, thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, đầu năm học 2025-2026, Sở đã tổ chức tập huấn và các buổi sinh hoạt chuyên đề chuyên môn với chủ đề chuyển đổi số, ứng dụng AI trong công tác quản lý dạy học, kiểm tra và đánh giá cho tất cả các cấp học. Trong đó, cán bộ, giáo viên được nghiên cứu, bồi dưỡng và hướng dẫn thực hành sử dụng một số ứng dụng AI trong thiết kế bài giảng, kiểm tra, đánh giá học sinh; kỹ năng viết “Prompt” (câu lệnh giao tiếp với AI); thiết kế PowerPoint chuyên nghiệp với AI; chuyển văn bản, hình ảnh thành âm thanh, video…

Năm học 2025-2026, tỉnh có trên 753.000 học sinh, 496 cơ sở giáo dục mầm non, 719 cơ sở giáo dục phổ thông, 33 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, 2 trung tâm giáo dục thường xuyên, 18 trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên… Theo Kế hoạch 09-KH/TU ngày 23/10/2025 của Tỉnh ủy Hưng Yên, chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong cơ sở giáo dục là một trong những giải pháp trọng tâm của tỉnh nhằm hiện thực hóa Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị. Trong đó, Hưng Yên tập trung đẩy mạnh chuyển đổi số trong giáo dục, đặc biệt ở bậc trung học phổ thông; ưu tiên triển khai thí điểm mô hình trường trung học phổ thông chuyển đổi số toàn diện, từng bước nhân rộng trên toàn tỉnh. Hưng Yên phấn đấu đến năm 2030, toàn bộ 100% trường trung học phổ thông hoàn thành chuyển đổi số theo hướng toàn diện, hiệu quả và bền vững.

Tỉnh tập trung đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, trí tuệ nhân tạo trong đổi mới phương pháp dạy và học, kiểm tra, đánh giá. Tỉnh thúc đẩy ứng dụng các mô hình giáo dục số, giáo dục trí tuệ nhân tạo, quản trị giáo dục thông minh, trường học số, lớp học thông minh tại các cơ sở giáo dục, từ đó nâng cao chuẩn năng lực số và trí tuệ nhân tạo cho người học và đội ngũ nhà giáo ở tất cả các cấp học.