Báo cáo của 45 địa phương gửi về Bộ Nội vụ cho thấy sau khi thực hiện sắp xếp, sáp nhập các đơn vị cấp huyện, cấp xã, các địa phương đã giảm chi ngân sách khoảng 1.360 tỉ đồng, trong đó giảm chi tiền lương, phụ cấp 1.011 tỉ đồng, giảm chi hoạt động 311 tỉ đồng, giảm chi khác hơn 40 tỉ đồng.
Để thực hiện lộ trình sáp nhập các tỉnh, ông Vũ Đăng Minh - chánh Văn phòng Bộ Nội vụ - cho biết trước mắt, Bộ Nội vụ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội sửa NQ1211 về tiêu chuẩn đơn vị hành chính các cấp (điều kiện tự nhiên, quốc phòng, an ninh, diện tích tự nhiên, quy mô dân số trong bối cảnh chuyển đổi số), từ đó mới có cơ sở thực hiện chủ trương sáp nhập.
Theo ông Minh, trong giai đoạn 2022 - 2025 chỉ hoàn thiện khung thể chế để thực hiện sáp nhập các tỉnh. Việc tổ chức sáp nhập các tỉnh sẽ được thực hiện trong giai đoạn 2026 - 2030.
Về chủ trương sáp nhập các tỉnh, theo Bộ Nội vụ sẽ thí điểm sắp xếp các tỉnh chưa đạt 50% một trong hai tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số theo quy định. Trước mắt, sẽ thí điểm sáp nhập một số tỉnh có diện tích tự nhiên nhỏ, mật độ dân số đông, có khó khăn về quỹ đất dành cho không gian phát triển.
Về chủ trương thí điểm sáp nhập các tỉnh không đủ tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số, ông Nguyễn Văn Pha - phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội - nhận định nếu chúng ta cứ lăn tăn với bài toán sáp nhập xong bố trí cán bộ thế nào sẽ không bao giờ làm được.
Theo ông Pha, điều kiện hạ tầng xã hội ở địa phương hiện nay hoàn toàn có thể thực hiện sáp nhập các tỉnh với nhau. Ngay tại tỉnh vùng cao Hà Giang còn nhiều khó khăn đến nay cũng kết nối mạng Internet tới tận trụ sở cấp xã, hầu hết các xã đều được phủ sóng điện thoại, có đường ôtô đến trung tâm xã nên nếu sáp nhập thì hoạt động điều hành cũng không bị ảnh hưởng nhiều.
Ông Pha cho rằng vấn đề vướng nhất là con người, là năng lực quản lý của cán bộ lãnh đạo địa phương cần nâng cao cho phù hợp với bối cảnh mở rộng địa giới hành chính. Hơn nữa, cần xem lại chủ trương phân bổ biên chế cán bộ, công chức theo kiểu dàn đều, huyện rộng cũng như huyện hẹp, điều này rất bất cập bởi sau khi sáp nhập rõ ràng địa bàn quản lý rộng hơn thì việc cân đối thêm biên chế cho phù hợp với khối lượng công việc là cần thiết.
Trong khi đó, ông Lê Quang Thưởng - nguyên phó ban thường trực Ban Tổ chức trung ương - cho rằng vấn đề chia tách, sáp nhập các đơn vị hành chính đã làm nhiều lần. Có những lần không thành công vì không thích hợp với tình hình thực tế, không thích hợp với trình độ năng lực của cán bộ. Vì thế, việc thực hiện sáp nhập các tỉnh hiện nay không thể vội vàng chạy theo thành tích giảm bớt đầu mối, giảm bớt biên chế một cách cơ học, không thích hợp với thực tiễn đời sống.