Gửi bình luận
Từ hàng hóa nông nghiệp - Trung Quốc là thị trường lớn nhất của Mỹ, đến loạt nguyên liệu thô và linh kiện cho sản xuất, mối quan hệ kinh tế giữa Washington và Bắc Kinh vẫn gắn kết và ngày càng sâu sắc hơn trong nhiều lĩnh vực. Hồi tháng 5, Bộ Nông nghiệp Mỹ cho biết, chỉ riêng xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc được dự báo sẽ đạt mức kỷ lục 36 tỷ USD trong năm nay, cao hơn gấp đôi so với mức 17 tỷ USD năm 2020.
Theo dữ liệu Bộ Thương mại Mỹ, thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc giảm đáng kể - giảm 8,5 tỷ USD xuống còn 34,9 tỷ USD trong tháng 4. Các chuyên gia thương mại và nhà kinh tế cho rằng điều đó phản ánh một phần quyết định của Trung Quốc khi chuyển hướng xuất khẩu từ thị trường Mỹ sang những quốc gia khác, đặc biệt là các nền kinh tế Đông Á như Việt Nam, Malaysia, Indonesia và Đài Loan.
Bắc Kinh đã chuyển hướng hoạt động sang sản xuất kinh doanh sang các thị trường khác, trong đó Mexico đã nhận được sự bùng nổ đầu tư kinh doanh của Trung Quốc trong vài năm gần đây. Reuters đưa tin, Trung Quốc đã vượt qua Mỹ về thương mại với Mỹ Latinh.
Trong khi đó, các doanh nghiệp Mỹ tiếp tục đầu tư mạnh vào Trung Quốc và không có dấu hiệu dừng lại. Evan Greenberg, cựu Chủ tịch Hội đồng Kinh doanh Mỹ - Trung Quốc, gọi việc tách rời giữa Washington và Bắc Kinh là “điều bất khả thi về kinh tế” và kêu gọi các công ty Mỹ tăng gấp đôi nỗ lực thâm nhập thị trường Trung Quốc. Theo vị này, việc tách rời sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh toàn cầu của Mỹ.
“Trung Quốc càng ít phụ thuộc vào công nghệ do Mỹ sản xuất, thì Mỹ càng có ít đòn bẩy hơn để tác động đến cách Trung Quốc theo đuổi lợi ích của nước này. Theo khảo sát mới của Phòng Thương mại Mỹ tại Thượng Hải với hơn 300 công ty Mỹ tại Trung Quốc, 60% cho biết đầu tư tăng so với năm 2020", ông Evan Greenberg cho hay.
Việc các nhà sản xuất Mỹ ồ ạt ra đầu tư nước ngoài trong những thập kỷ gần đây khiến hàng triệu người Mỹ mất việc làm, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất, góp phần châm ngòi cho sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy chống Trung Quốc. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế cho rằng việc tách rời hoàn toàn kinh tế sẽ tàn phá cả hai quốc gia.
Trong cuốn "Doanh nghiệp Trung Quốc", Allen J. Morrison và J. Stewart Black - hai chuyên gia thương mại, cho biết: “ Về mặt kinh tế, tách rời là kịch bản thua cho cả Trung Quốc và phương Tây. Dù không hoàn toàn giống như sự huỷ diệt trong cuộc chiến tranh hạt nhân, song không ai mong muốn tách rời kinh tế Mỹ - Trung".
Tuy nhiên, điểm mấu chốt thực sự để tiếp tục thương mại Mỹ - Trung là lợi nhuận. “ Các giám đốc điều hành của Mỹ sẽ cho bạn biết họ đang kiếm được bao nhiêu tiền, thị trường Trung Quốc tốt như thế nào. Nhưng họ che giấu dữ liệu này trong các báo cáo tài chính”, Allen J. Morrison cho hay.
Bên cạnh đó, việc thiếu đầu tư vào ngành sản xuất trong thời gian dài khiến Mỹ phụ thuộc nặng nề vào tư liệu sản xuất nước ngoài, không ít trong đó nhập khẩu từ Trung Quốc. Năm 2022, Mỹ nhập siêu lên đến 1.000 tỷ USD, trong đó có khoảng 300 tỷ USD từ nhập khẩu tư liệu sản xuất như máy móc, nguyên vật liệu để làm ra các sản phẩm khác.
Trung Quốc là một trong những nhà cung cấp tư liệu sản xuất lớn nhất của Mỹ, với trị giá trong tháng 4/2023 lên đến 33 tỷ USD. Các mặt hàng Mỹ nhập khẩu từ Trung Quốc rất đa dạng, từ máy móc công nghiệp đến vi mạch điện tử.
Trong năm 2022, Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ số thiết bị điện tử trị giá gần 140 tỷ USD. Trị giá máy móc công nghiệp, nồi hơi và thiết bị phục vụ nhà máy điện được Mỹ nhập từ Trung Quốc cũng lên đến 125 tỷ USD.
Trung Quốc và Mexico cũng là những nước xuất khẩu tư liệu sản xuất vào Mỹ nhiều nhất. Đáng chú ý, theo Asia Times, một phần không nhỏ tư liệu sản xuất của Mỹ đang nhập khẩu từ Mexico lại có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Những thông số đó cho thấy nền sản xuất của Mỹ hiện phụ thuộc khá nhiều vào hàng hóa đến từ Trung Quốc. Vì thế, việc cắt đứt đột ngột nguồn hàng nhập khẩu này sẽ dẫn đến sự thiếu hụt nguồn cung lập tức và rất tai hại với nhiều ngành công nghiệp Mỹ.
Huawei hứng chịu loạt đòn trừng phạt từ Mỹ. (Ảnh: Reuters)
Nhiều rủi ro
Bài toán chia tách Mỹ khỏi Trung Quốc trở nên phức tạp hơn nếu Mỹ muốn giảm nhập siêu. Để giảm nhập siêu, Mỹ sẽ phải đầu tư mạnh mẽ hơn vào tư liệu sản xuất. Thế nhưng, năng lực sản xuất của Mỹ hiện lại chưa đủ để đáp ứng nhu cầu trên. Từ đó, Mỹ buộc phải tăng cường mua sắm từ thị trường bên ngoài.
Để giảm nhập siêu trong thời gian dài, Mỹ cần tăng cường nhập khẩu trong thời gian ngắn. Khi đó, Trung Quốc sẽ tiếp tục là bạn hàng quan trọng của Mỹ
Trên thực tế, để vực dậy ngành công nghiệp sản xuất, thời gian qua, Chính phủ Mỹ đã cung cấp nhiều chương trình hỗ trợ xây nhà máy sản xuất chip và nhà máy năng lượng xanh. Theo đó, số nhà máy được xây mới ở Mỹ đang tăng đáng kể.
Số nhà máy sản xuất nhiều lên cũng đồng nghĩa nhu cầu tư liệu sản xuất tăng mạnh. Nguồn máy móc, nguyên vật liệu nội địa không đủ đang buộc Mỹ phải đẩy mạnh nhập khẩu máy móc, trang thiết bị từ nước ngoài.
Việc chia tách kinh tế Mỹ khỏi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ mang lại rủi ro, thậm chí Washington sẽ phải trả giá đắt. Thay vào đó, Washington nên dồn lực đầu tư vào các ngành mũi nhọn trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, hướng đến việc "nhảy cóc" vượt Bắc Kinh trong những ngành công nghiệp chiến lược.
Ngoài ra, tách rời công nghệ làm dấy lên những lo ngại nghiêm trọng về tăng trưởng, dẫn đến những thiệt hại kinh tế toàn cầu trong ngắn hạn và dài hạn. Chính sách "tự cung tự cấp" hàng hoá là tốn kém và thành công không được đảm bảo. Trên thực tế, khác biệt trong cơ chế ở cả Mỹ và Trung Quốc đang khiến việc xây dựng chính sách hợp lý về kinh tế giữa hai nước là bài toán khó giải trong "một sớm một chiều".
