.jpg "Chiêm ngưỡng Hoàng thành Thăng Long - Di sản văn hóa thế giới")
Gửi bình luận
Kỹ nghệ đỉnh cao
Hai bát sứ ngự dụng có mã số là A9-2714 và A22-3071 được phát hiện cùng với các hiện vật có niên đại thời Lê sơ thế kỷ 15 - 16, nằm trong lớp đổ lấp dòng chảy cổ, giữa khu A và khu B của công trường khai quật 18 Hoàng Diệu, phủ lên trên lớp đổ lấp này là một lớp bùn được hình thành bởi quá trình trầm lắng.
Mặc dù có chút khác nhau về kích thước nhưng cấu trúc, đề tài và kỹ thuật trang trí hoa văn trên 2 chiếc bát giống nhau. Bát có xương gốm mỏng như vỏ trứng, độ trong của xương rất cao, ánh sáng có thể xuyên qua, điều này cho thấy trình độ kỹ thuật sản xuất gốm sứ thời Lê sơ rất tinh xảo.
Hoa văn là đôi rồng được thể hiện trong tư thế đang bay lượn trong mây tạo thành hình vòng tròn trên thành bát, hướng vận động theo chiều kim đồng hồ, giữa lòng bát in nổi một chữ 官 (Quan).
Rồng được thể hiện ở tư thế bay lượn, đầu rồng ngẩng cao, miệng nhả ngọc, thân uốn thành nhiều khúc, đuôi duỗi thẳng về phía sau như bánh lái, vây dương cao, chân trong tư thế vận động đạp mây.
Các đặc điểm của thân, đầu, râu, trán, sừng, mắt… của rồng thể hiện theo tiêu chuẩn “9 giống” - tức là rồng có 9 đặc điểm giống với các con vật khác: Có bờm và trán nổi u, chân rồng 5 móng là thể hiện sức mạnh và tính biểu trưng cho quyền lực của thiên tử.
Các nhà nghiên cứu cho hay, chữ “Quan” in nổi giữa lòng bát là minh chứng tin cậy 2 chiếc bát sứ thấu quang là sản phẩm của lò quan, tức là lò do Quan xưởng thiết lập, chuyên sản xuất các vật dụng dành cho triều đình, không phải là sản phẩm tiến cúng hay nhập khẩu.
Hiện, loại bát sứ men trắng trang trí rồng có xương mỏng như 2 chiếc bát bảo vật quốc gia này chỉ được tìm thấy tại di tích Lam Kinh và Hoàng thành Thăng Long nhưng với số lượng rất hạn chế.
Tại Lam Kinh, khu lăng tẩm và thái miếu của triều Hậu Lê được nhiều người ví như kinh đô thứ 2 của nhà Hậu Lê cũng đã phát hiện được một số mảnh bát sứ trắng in nổi hình rồng 5 móng. Tuy nhiên, tất cả hiện vật phát hiện tại Lam Kinh đều bị vỡ, không hiện vật nào còn đủ mảnh để ghép đủ dáng.
PGS.TS Bùi Minh Trí - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành cho biết, 2 chiếc bát này được chế tác bằng khuôn in trong và được nung đơn chiếc ở nhiệt độ rất cao khoảng trên 1.250 độ C. Khuôn in trong, hay còn gọi là kỹ thuật “ấn hoa” - dùng khuôn in để tạo hình hoa văn trên thai gốm trước khi phủ men.
Kỹ thuật này xuất hiện vào thời Lý tại lò Thăng Long và đã đưa lại một sức sống mới, mang tính sáng tạo nghệ thuật của đồ gốm men đơn sắc Việt Nam.
