Gửi bình luận
Trước đây, theo lý giải của GS. Trần Quốc Vượng về việc thế nào là giọng nói đặc biệt của người Quảng Nam, được nhà nghiên cứu Hồ Trung Tú dẫn lại - thì “đó chính là giọng của các bà mẹ Chàm nói tiếng Việt! Các mẹ Chàm có chồng Việt phải nói tiếng Việt bằng cái giọng lơ lớ của mình. Cái giọng ấy truyền cho con cái để hình thành nên giọng Quảng”.
“Dị biệt” giọng Quảng
Một số từ ngữ và câu nói mang đặc trưng của chất giọng của người Quảng Nam mà GS. Cao Xuân Hạo đưa ra: Máy bay – má ba, chảy máu – chả má, bói bài – búa bừa, đau đầu – đa dào, bãi sau – bữa sa, mây cói – mai cúa, cây măng – cai meng, sân sau – sang sa, cháo rau – chó ra, học làm – hạc lòm…
Một số câu nói mà người Quảng Nam cũng thường hay tự giễu mình: “Eng không eng téc đèng đi ngủ, đừng có kèng nhèng chó kéng nheng reng” (ăn không ăn tắt đèn đi ngủ, đừng có cằn nhằn chó cắn nhăn răng). Hay: “Mì tơm anh Tốm Quảng Nôm, hồi mô đúa bụng dô lồm một tô” (Mì tôm anh Tám Quảng Nam, hồi mô đói bụng vô làm một tô).
PGS.TS Andrea Hoa Pham (sau cùng bên phải) trong một chuyến đi thực địa tại Hà Tĩnh.
Còn theo Andrea Hoa Pham, khác biệt lớn nhất giữa giọng Quảng Nam với giọng Bắc và giọng Nam - là giọng Quảng có thêm một nguyên âm viết bằng “a” trong chữ quốc ngữ, mà những phương ngữ khác không có. Cụ thể, nguyên âm “a” trong các giọng địa phương khác được người Quảng phát âm như “oa” (trong âm tiết mở) hoặc ô (trước phụ âm m và p). Ví dụ: Ba, má, gà, cá, đạp được người Quảng Nam phát âm nghe như: Boa, móa, gòa, cóa, độp (xe đạp = xe độp).
Việt Nam có nhiều tỉnh thành và gần 60 dân tộc, nhưng “chơi riêng” về giọng (phonology) như xứ Quảng thì không có mấy nơi tương đồng. Theo thời gian, những phát âm kiểu này tồn tại như một chỉ dấu để xác định căn cước người Quảng Nam.
Là nhà nghiên cứu khoa học, không chỉ đưa ra các chứng cứ cho những luận điểm của mình, Andrea Hoa Pham còn đặt ra các vấn đề và những giả thuyết để khơi gợi sự kiếm tìm khác. Đối với tác giả, với những chứng cứ hiện có, đây chỉ là một cách hiểu hợp lý nhất. Co mong muốn các nhà nghiên cứu sẽ góp phần làm rõ thêm nguồn gốc và sự hình thành một giọng nói đặc biệt “không giống ai” trên quê hương Việt Nam.
“Bảy chương sách là câu chuyện về cuộc hành trình ấy, để hiểu về những điều kỳ lạ và kỳ diệu trong giọng Quảng Nam, về các chuỗi biến đổi độc đáo trong phần vần. Vài câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ, và hẳn nhiên cần đến sự tiếp sức của rất nhiều đồng nghiệp và các thế hệ tiếp nối”, Andrea Hoa Pham chia sẻ.
Sáng 9/7 tại Thư viện Khoa học tổng hợp Đà Nẵng, PGS.TS Andrea Hoa Pham sẽ chính thức giới thiệu và trao đổi về nội dung công trình “Nguồn gốc và sự hình thành giọng Quảng Nam” cùng những vấn đề liên quan. Công trình ra đời dịp kỷ niệm 550 năm danh xưng Quảng Nam (1471 - 2021), nhằm góp thêm một tư liệu quý để tìm hiểu về nét văn hóa đặc sắc của vùng đất này.
