Gửi bình luận
Anh đã xây dựng dữ liệu về hình ảnh và phân bố chi tiết từng loài rắn độc ở Việt Nam. Những hình ảnh chụp về rắn cũng như quá trình lấy nọc rắn đều do anh và nhóm chuyên gia quốc tế thực hiện mà người tâm huyết hỗ trợ anh là Giáo sư Nikolai Or (Viện Hàn lâm khoa học Nga). Đây được coi là những hình ảnh về rắn độc bản quyền tại Việt Nam, với nhiều hình ảnh quý không dễ chụp được về rắn và động vật hoang dã trong thiên nhiên.
 |
 |
TS Nguyễn Thiên Tạo bên các mẫu vật tại phòng nghiên cứu. |
Mỗi năm, cả nước có khoảng 30 nghìn trường hợp bị rắn cắn. Đặc biệt, gần đây, tai nạn do rắn cắn gia tăng, gây nên những hậu quả nghiêm trọng, nhiều trường hợp tử vong do không được sơ cấp cứu đúng cách. Việc xác định chính xác loại rắn cắn để cứu chữa là cực kỳ quan trọng, nhưng các thầy thuốc không thể làm được, nên phải nhờ các chuyên gia.
Tuy nhiên, số người nghiên cứu về rắn độc ở Việt Nam chỉ đếm trên đầu ngón tay. Hầu hết nạn nhân bị rắn cắn là người nghèo; trong khi, để xác định chính xác độc tố, phải làm rất nhiều xét nghiệm và điện não đồ, vừa tốn kém vừa mất thời gian. Chi phí mua huyết thanh kháng độc cũng 20 - 30 triệu đồng, mà nếu truyền không đúng huyết thanh loài rắn cắn, vẫn có thể tử vong.
Hơn 10 năm qua, PGS.TS Nguyễn Thiên Tạo đã hỗ trợ Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai để cứu chữa bệnh nhân. Khi có người bị rắn cắn, PGS.TS Nguyễn Thiên Tạo sẽ đến tận nơi xem xét và tư vấn, hoặc Trung tâm gửi mẫu vật, chụp vết rắn cắn cho anh xem. Nhờ sự hỗ trợ của chuyên gia đặc biệt này mà đã rất nhiều bệnh nhân đã thoát chết.
Tuy nhiên, những năm gần đây, số bệnh nhân bị rắn cắn vẫn gia tăng, nhiều người tử vong do không được sơ cấp cứu đúng cách. Trước tình hình này, nhóm các nhà khoa học thuộc Quỹ Thành Đông Tươi Sáng đã triển khai dự án “Phản ứng nhanh hỗ trợ giảm thiểu rủi ro do tai nạn rắn độc cắn ở Việt Nam và khu vực”, nhằm hỗ trợ các nạn nhân bị rắn độc cắn trên toàn quốc và những khu vực lân cận. Dự án do PGS.TS Nguyễn Thiên Tạo phụ trách chuyên môn cùng sự tham gia của Ths Dược sĩ Vũ Tinh Tế và BS Nguyễn Thiên Lương.
GS.TS Nguyễn Thiên Tạo cho biết Việt Nam thuộc vùng nhiệt đới, có gần 60 loài rắn độc phân bố khắp cả nước. Tai nạn do rắn độc cắn rất nhiều và rất nguy hiểm, ảnh hưởng tới sức khỏe, tính mạng. Vào mùa Hè, mùa mưa, các loài rắn hoạt động kiếm ăn, tìm bạn tình, sinh sản, do đó, tai nạn do rắn độc cắn càng gia tăng.
Các loại rắn độc ở nước ta chia làm 2 nhóm chính: Rắn hổ và rắn lục. Rắn hổ cắn có thể gây hoại tử tổ chức tại chỗ, suy đa phủ tạng toàn thân, liệt cơ và tử vong cho nạn nhân từ vài phút đến vài giờ; rắn lục cắn gây rối loạn đông máu, chảy máu không cầm, nạn nhân có thể tử vong nếu không có thuốc điều trị đặc hiệu.
TS Nguyễn Thiên Tạo kể về trường hợp bệnh nhân đầu tiên may mắn được cứu sống nhờ khả năng phân biệt rắn độc của anh. Đó là khi anh được mời tham gia đoàn làm phim của Mỹ đến Việt Nam làm phim về những nạn nhân bị rắn cắn. Đoàn đến Trung tâm Chống độc đúng lúc có một bệnh nhân thập tử nhất sinh khi đã rơi vào trạng thái hôn mê, liệt toàn thân, phải thở máy.
Mẹ của nạn nhân cho biết đêm đó trời nóng nên con bà nằm ngủ dưới nền nhà cho mát. Nửa đêm nghe con gọi thất thanh, bà chạy ra thì thấy con đã bị khó thở không rõ nguyên nhân. Khi được đưa đến bệnh viện huyện thì nạn nhân đã bị khó thở, chân tay tím đen, tim đập yếu ớt. Các triệu chứng đó khiến bác sĩ nghi ngờ nạn nhân sốc ma túy và đến chiều hôm sau thì được chuyển đến Trung tâm Chống độc.
Các bác sĩ ở Trung tâm Chống độc xác định bệnh nhân bị rắn cắn nhưng không biết loại nào cắn để điều trị. PGS.TS Nguyễn Thiên Tạo đã vận dụng chuyên môn sâu về rắn ở Việt Nam để xác định: “Mẹ nạn nhân cho biết gia đình mới lát nền nhà, kết hợp với các thông tin diễn biến bệnh do bác sĩ cung cấp, tôi xác định nạn nhân bị nhóm rắn cạp nong cạp nia cắn. Vì đây là loài rắn sống ở bụi rậm, ao hồ và thích mùi vôi vữa. Khi bị loài rắn này cắn, bệnh nhân liệt toàn thân nhưng đầu óc vẫn tỉnh táo. Có thể do nạn nhân ngủ trên nền nhà và vô tình chạm phải con rắn này. Nhờ xác định đúng chủng loại rắn, bệnh nhân đã được truyền huyết thanh, mạng sống được giữ lại.
Theo PGS.TS Nguyễn Thiên Tạo, dự án “Phản ứng nhanh hỗ trợ giảm thiểu rủi ro do tai nạn rắn độc cắn ở Việt Nam và khu vực” sẽ hỗ trợ tư vấn nhận dạng, phân loại, xác định loài rắn độc và không độc từ xa (gửi ảnh, video…). Đồng thời, hỗ trợ xác định mẫu vật là rắn bằng phương pháp hình thái, xác định gen, sinh học phân tử trên toàn quốc và khu vực.
Các chuyên gia cũng hỗ trợ tư vấn từ xa để chẩn đoán, xử trí, sơ cấp cứu, vận chuyển an toàn nạn nhân bị rắn cắn trên toàn quốc. Dự án còn hỗ trợ vận chuyển nạn nhân bị rắn cắn bằng xe cứu thương và nhân viên y tế được đào tạo chuyên nghiệp. Số điện thoại hotline hỗ trợ 24/24 giờ nạn nhân bị rắn cắn: 0789.215.115.
PGS.TS Nguyễn Thiên Tạo hiện đã công bố hơn 100 bài báo quốc tế với 30 bài nghiên cứu chuyên sâu về rắn. Các công trình nghiên cứu khác về rắn của anh cũng đã được trình bày giới thiệu tại nhiều hội thảo quốc tế ở Nhật, Mỹ và được giới chuyên môn đánh giá cao. Anh là Phó Giáo sư thỉnh giảng Đại học Kyoto, Nhật Bản.
PGS.TS Nguyễn Thiên Tạo cũng là nhà khoa học trẻ đầu tiên của Việt Nam trong lĩnh vực sinh học được chọn là thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học thế giới nhiệm kỳ 2018 - 2022. Anh được Hội đồng Chức danh Nhà nước công nhận đạt chuẩn Phó Giáo sư năm 2019. Tại các diễn đàn khoa học nghiên cứu về rắn và động vật hoang dã, các bài trình bày của TS Nguyễn Thiên Tạo đã mở ra những cơ hội hợp tác mới cho công tác bảo tồn đa dạng sinh học tại Việt Nam.
