Theo TS Trần Vân Anh - chuyên gia giáo dục đến từ Hệ thống Giáo dục Ban Mai, Hà Nội, để lựa chọn được 4 môn học trong số các môn lựa chọn, cha mẹ học sinh và học sinh cần cân nhắc kỹ. Học sinh và cha mẹ học sinh nên xác định môn học lựa chọn dựa trên 4 yếu tố.
Một là, căn cứ vào mục tiêu nghề nghiệp của học sinh: Học sinh cùng cha mẹ trả lời các câu hỏi muốn làm nhóm ngành nghề nào sau khi tốt nghiệp? Để làm ngành nghề đó, học sinh sẽ học các năng lực của nghề ở đâu? Trường đại học hoặc trường nghề nào sẽ đào tạo ngành nghề đó? Khoa, ngành đào tạo đó tuyển sinh bằng những phương thức nào, học xét các tổ hợp môn học nào? Từ đó, học sinh và cha mẹ lựa chọn các môn học liên quan đến các tổ hợp xét tuyển.
Hai là, căn cứ vào năng lực và sở thích hiện tại của học sinh: Đây là căn cứ được nhiều học sinh dùng để lựa chọn. Ưu điểm của cách làm này là học sinh có cảm giác an toàn và tự tin vì các môn học lựa chọn thường là các môn học sinh học tốt hơn, hoặc yêu thích hơn. Học sinh tập trung vào học tập các môn sở trường, cho đến năm lớp 12, học sinh sẽ nghiên cứu phương thức tuyển sinh của các trường và các ngành có xét tuyển các tổ hợp có môn học mình thế mạnh.
Ba là, tương lai của thị trường lao động: Với tốc độ phát triển của khoa học công nghệ hiện đại và xu thế toàn cầu hóa, có nhiều nghề sẽ mất đi và những nghề mới ra đời. Việc lựa chọn môn học cũng cần đón lấy xu thế này thay vì bó khung hạn hẹp trong các nghề truyền thống đã biết. Vì vậy, việc chọn môn cần thiết để tạo nền tảng năng lực cho tương lai phải là ưu tiên.
Bốn là, điều kiện tổ chức dạy học các môn lựa chọn của trường học: Điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường, tầm nhìn của lãnh đạo... là yếu tố tiên quyết để nhà trường tổ chức các hoạt động dạy học. Điều kiện lý tưởng nhất là học sinh đăng ký học môn nào sẽ được đáp ứng nhu cầu cho tất cả học sinh. Trường hợp khác là nhà trường thiết lập sẵn các nhóm môn lựa chọn cho học sinh.
TS Trần Vân Anh khẳng định, cách làm nào cũng có ưu điểm và hạn chế của cách làm đó, không có cách tốt nhất, chỉ có cách phù hợp với điều kiện hiện tại. Vì vậy, nếu lấy việc chọn trường phù hợp là một căn cứ, cha mẹ và học sinh nên khảo sát, tìm hiểu về cách thức và các môn học lựa chọn của trường THPT để có thông tin làm căn cứ xác định môn học lựa chọn.
“Thậm chí đến khi đã vào học chính thức, thời gian đầu, ban giám hiệu, giáo viên vẫn tiếp tục theo dõi, tạo sự thoải mái nhất để các em có thể chia sẻ nếu gặp khó khăn, từ đó kịp thời cùng gia đình học sinh có biện pháp tháo gỡ. Với cách thức này, trong năm học vừa qua, nhà trường không có học sinh nào có nguyện vọng đổi môn học lựa chọn”, cô Hiệu trưởng Lê Thị Hồng nói.