Gửi bình luận
Darwin không biết gì về gen, Pobiner nói. "Ông quan sát các mô hình tiến hóa, nhưng ông không thực sự biết về cơ chế." Việc đó phải đợi tới sau này, với việc khám phá ra cách mà các gen mã hóa các đặc điểm sinh học và hành vi khác nhau, cùng với cách mà gen truyền từ cha mẹ sang con cái. Sự kết hợp của di truyền học và lý thuyết của Darwin được gọi là "Tổng hợp tiến hóa hiện đại".
Những thay đổi về thể chất và hành vi cho phép chọn lọc tự nhiên xảy ra ở cấp ADN và gen. Những thay đổi như vậy được gọi là đột biến. "Đột biến về cơ bản là những vật liệu thô sơ mà từ đó tiến hóa hoạt động," Pobiner nói.
Đột biến có thể sinh ra bởi những lỗi ngẫu nhiên trong quá trình sao chép hoặc sửa chữa ADN. Hầu hết các trường hợp, đột biến là có hại hoặc vô hại (trung tính), nhưng trong một số trường hợp rất hiếm, đột biến có thể có lợi cho sinh vật. Trong trường hợp đó, nó sẽ trở nên phổ biến hơn ở thế hệ tiếp theo và lan rộng ra.
Bằng cách này, chọn lọc tự nhiên định hướng cho quá trình tiến hóa, bảo tồn và bổ sung những đột biến có lợi và loại bỏ những đột biến xấu.
"Đột biến là ngẫu nhiên, nhưng việc chọn lọc chúng thì không ngẫu nhiên," Pobiner nói.
Nhưng chọn lọc tự nhiên không phải cơ chế duy nhất mà từ đó sinh vật tiến hóa - Pobiner cho biết. Chẳng hạn, các gen có thể được chuyển từ một quần thể tới quần thể khác khi các sinh vật tách hoặc nhập đàn - một quá trình được gọi là dòng gen. Tần số của một gen cũng có thể thay đổi ngẫu nhiên, được gọi là sự trôi dạt di truyền.
Mặc dù các nhà khoa học có thể dự đoán những con cá voi ban đầu trông như thế nào, họ thiếu bằng chứng hóa thạch để củng cố khẳng định của mình. Những người ủng hộ trường phái sáng thế coi đó là bằng chứng cho thấy tiến hóa không xảy ra. Họ chế nhạo ý tưởng rằng có thể từng có những con cá voi đi trên cạn. Nhưng kể từ những năm 1990, đó chính xác là những gì các nhà khoa học đã tìm ra.
Bằng chứng quan trọng xuất hiện vào năm 1994, khi các nhà cổ sinh vật học tìm thấy hóa thạch của Ambulocetus natans - một loài động vật mà cái tên kia có nghĩa là "cá voi bơi và đi". Chi trước của nó có ngón chân và móng guốc nhỏ, nhưng chi sau có kích thước lớn. Nó rõ ràng có thể bơi, và cũng có thể đi trên mặt đất, giống như hải cẩu.
Khi bơi, sinh vật cổ đại này di chuyển như một con rái cá, tiến lên phía trước bằng cách đạp chân sau về phía sau và uốn éo cột sống và đuôi.
Các loài cá voi hiện đại bơi về phía trước nhờ những cú đập mạnh của sán đuôi nằm ngang, nhưng Ambulocetus vẫn còn cái đuôi dạng roi và phải dùng chân của nó để tạo ra hầu hết lực đẩy nó cần cho việc bơi trong nước.
Trong những năm gần đây, ngày càng có nhiều loài chuyển tiếp được phát hiện và củng cố thêm lý thuyết của Darwin - Richmond nói.
Các "liên kết" hóa thạch cũng đã được tìm thấy ủng hộ cho lý thuyết về tiến hóa của con người. Vào đầu năm 2018, hàm và răng hóa thạch được phát hiện với ước tính tuổi có thể lên tới 194.000 năm, có nghĩa là già hơn tối thiểu là 5.000 tuổi so với những hóa thạch loài người bên ngoài châu Phi được tìm thấy trước đây. Phát hiện này là một manh mối khác về cách mà loài người đã tiến hóa.
Mặc dù có vô số bằng chứng về hóa thạch, di truyền và cả các lĩnh vực khoa học khác, một số người vẫn đặt nghi vấn về giá trị của thuyết tiến hóa do chọn lọc tự nhiên. Một số chính trị gia và các lãnh tụ tôn giáo lên án thuyết tiến hóa và khẳng định rằng có một đấng tối cao nào đó đã thiết kế ra toàn bộ thế giới phức tạp của mọi sự sống, bao gồm cả con người.
Nhiều tổ chức trường học tranh cãi rằng liệu có nên giảng về thuyết tiến hóa cùng những ý tưởng khác như là "thiết kế thông minh" hay là "thuyết sáng tạo" hay không.
Các nhà khoa học chính thống thì không thấy có gì đáng tranh cãi cả.
"Nhiều người có niềm tin tôn giáo mạnh mẽ và cũng vẫn chấp nhận thuyết tiến hóa," - Pobiner nói.
Thuyết tiến hóa được ủng hộ bởi rất nhiều ví dụ về sự biến đổi ở nhiều loài để dẫn tới sự đa dạng của sự sống mà chúng ta thấy ngày nay.
"Nếu ai đó có thể thực sự chứng minh một cách giải thích nào đó tốt hơn thuyết tiến hóa và chọn lọc tự nhiên, [người đó] hẳn sẽ là một Darwin mới," Richmond nói.
Đặng Vũ Tuấn Sơn
Dịch từ bài của Ker Than trên Live Science
Đọc thêm bài: Hình thành và tiến hóa của sự sống trên Trái Đất.
