Lạm dụng vi chất dinh dưỡng có thể khiến 'tiền mất tật mang'

Người tiêu dùng thường mách nhau bổ sung vi chất dinh dưỡng , nhưng liệu họ đã biết về việc lạm dụng sẽ gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khoẻ.

Canxi

Canxi giúp xây dựng và duy trì xương chắc khỏe. Nó cũng đóng một vài trò trong chức năng thần kinh, tuần hoàn và giải phóng hormone. Canxi cần thiết cho hầu hết mọi quá trình trong cơ thể.

Cơ thể bạn không thể sản xuất canxi. Bạn có thể nhận canxi thông qua thực phẩm và chất bổ sung, nhưng cơ thể bạn có thể hấp thụ tốt hơn từ thực phẩm.

Nhưng thừa canxi có thể dẫn đến rối loạn tiêu hóa, sỏi thận, suy thận, cường giáp các vấn đề về tim mạch và giảm hấp thu chất dinh dưỡng.

Trong cuộc sống hàng ngày, các sản phẩm như sữa, sữa chua và pho mát rất giàu canxi, có xu hướng là nguồn hấp thụ tốt nhất. Đậu nành cũng cung cấp canxi dồi dào, một nửa cốc chứa 230mg canxi. Các loại rau có lá màu xanh đậm như cải xoăn, rau bina và rau cải thìa đều là những nguồn cung cấp canxi rất tốt.

Sắt

Sắt là khoáng chất mà cơ thể bạn cần để tạo ra hemoglobin, một loại protein trong tế bào hồng cầu mang oxy đi khắp cơ thể và cũng giúp cơ thể bạn tại ra hormone. Bổ sung sắt thường được khuyến khích cho phụ nữ trẻ để giúp bù đắp lượng sắt bị mất trong kỳ kinh nguyệt.

Bổ sung quá nhiều sắt có thể gây ra các triệu chứng tiêu hóa (GI) như táo bón, buồn nôn, nôn mửa, đau bụng và tiêu chảy. Dùng quá liều sắt cũng có thể dẫn đến viêm, loét niêm mạc dạ dày.

Mặc dù rất hiếm nhưng liều lượng cực cao của sắt (hàng trăm hoặc hàng nghìn miligam) thậm chí có thể gây suy nội tạng, hôn mê, co giật và tử vong.

Hãy sử dụng các thực phẩm giàu sắt: Thịt và cá, các sản phẩm đậu nành, trứng, quả chà là, quả sung, bông cải xanh, rau lá xanh đậm như cải xoăn, rau bina, đậu xanh, các loại hạt, bơ đậu phộng…. thay vì bổ sung bằng thực phẩm chức năng.

Vitamin A

Vitamin A rất quan trọng đối với thị lực, sức khỏe miễn dịch, sinh sản, tăng trưởng và phát triển. Vitamin A cũng là một loại carotenoid có thể giúp bảo vệ mạnh mẽ chống lại các bệnh nhiễm trùng. Nguồn thực phẩm như gan, cá thu, các loại rau lá xanh đậm và các loại rau có sắc tố như khoai lang và cà rốt là những nguồn cung cấp vitamin A dồi dào.

Tuy nhiên, nếu sử dụng vitamin A với lượng lớn, hằng ngày, kéo dài thì người dùng có thể gặp phải những triệu chứng ngộ độc mạn tính như: đau đầu, buồn nôn, mệt mỏi; Da phát ban đỏ, khô và bong vảy; Môi khô và nứt, rụng tóc, tăng calci máu, tăng lipid máu, hạch bạch huyết sưng to, vô kinh; Viêm niêm mạc miệng, đau các xương; Trẻ nhỏ thường bị vàng da ở lòng bàn tay, lòng bàn chân; Trẻ nhỏ có thể bị tăng áp lực nội sọ, thóp phồng, đau đầu, co giật; Trẻ bị kìm hãm sự phát triển của xương nên chậm lớn, chậm tăng cân; Phụ nữ mang thai 3 tháng đầu dùng vitamin A liều cao kéo dài gây dị dạng thai nhi.

Chỉ cần dừng sử dụng Vitamin A là các triệu chứng sẽ giảm và dần hết, không gặp sự cố nguy hiểm.

Vitamin D

Vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi và phốt pho từ thức ăn, bảo đảm cho quá trình tạo xương. Vitamin D giúp quá trình phân chia tế bào, bài tiết và chuyển hóa các hormone tuyến cận giáp và insulin. Vitamin D giúp giảm thiểu các chứng viêm, sưng trên cơ thể, giúp giảm nguy cơ phát triển ung thư vú, đại tràng và ung thư tuyến tiền liệt.

Sử dụng quá nhiều vitamin D sẽ làm tăng canxi huyết và dẫn đến các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, chán ăn, khô miệng, chuột rút, táo bón, buồn nôn, đau cơ, đau xương, mạch máu bị vôi hóa, tổn thương thận, tăng huyết áp, loạn nhịp tim, dị tật bào thai, giảm khả năng tình dục..

Thực tế, cách an toàn nhất là bạn tăng cường ăn các loại thực phẩm giàu vitamin D như cá hồi, cá trích, dầu gan cá tuyết, cá mòi, cá ngừ đóng hộp, nước cam…

Vitamin C

Vitamin C còn được gọi là axit ascorbic, hoạt động như một chất chống lão hóa, tạo ra collagen giúp chữa lành vết thương.

Uống quá nhiều vitamin C có thể gây rối loạn tiêu hóa, loét dạ dày, tá tràng, đau đầu, mất ngủ, viêm bàng quang, tiêu chảy, tăng tạo sỏi thận, gây bệnh gút, giảm độ bền hồng cầu, cản trở hấp thụ vitamin A, B12. Phụ nữ mang thai dùng vitamin C liều cao trong thời gian dài có thể gây ra những bất thường ở thai nhi, từ đó dẫn đến bệnh scorbut sớm ở trẻ.

Hầu hết mọi người điều có thể nhận đủ vitamin C thông qua thực phẩm tự nhiên giàu vitamin C như ổi, sơ ri, kiwi, súp lơ, cà chua…

Và việc sử dụng đa dạng các loại thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày góp phần phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng.

Giải pháp quan trọng và bền vững để phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng là bữa ăn hàng ngày cung cấp đủ nhu cầu cơ thể bằng các thực phẩm nguồn gốc động và thực vật từ tự nhiên. Vì vậy, cần ăn đa dạng, phối hợp, thay đổi thường xuyên các loại thực phẩm từ 15-20 loại hàng ngày.

Thường xuyên sử dụng các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng, có sự phối hợp cân đối giữa nguồn chất đạm động vật và thực vật (thịt, cá, trứng, sữa, tôm, cua, hải sản… đậu, đỗ…).

Ngoài ra nên ăn cả dầu thực vật và mỡ động vật ở tỷ lệ cân đối trong khẩu phần. Tăng cường ăn vừng, lạc, đậu, đỗ, rau xanh và hoa quả chín.

Chế độ ăn đảm bảo đủ các nhóm thực phẩm: Năng lượng từ ngũ cốc chỉ nên chiếm 55-67% (tổng năng lượng khẩu phần, phần còn lại do các chất béo cung cấp chiếm 20-25% và 13-20% là từ chất đạm.

Với trẻ em, khuyến khích các bà mẹ cho con bú ngay sau sinh để trẻ bú được sữa non vì trong sữa non có giá trị dinh dưỡng cao và giàu vi chất dinh dưỡng, phù hợp với tiêu hóa và hấp thu của trẻ, tăng sức đề kháng để phòng chống bệnh.

Trẻ nhỏ cần được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu vì sữa mẹ là nguồn thực phẩm tự nhiên có đủ vi chất dinh dưỡng đáp ứng được nhu cầu của trẻ.

Phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng chủ động và an toàn nhất là thông qua nguồn thực phẩm để bổ sung vitamin và các khoáng chất trong từng bữa ăn, các nhà dinh dưỡng đã khuyến cáo bữa ăn cần đa dạng, phối hợp nhiều loại thực phẩm từ 4 nhóm thức ăn và thường xuyên thay đổi ngay từ khi trẻ nhỏ mới bắt đầu ăn bổ sung (ăn dặm).

Như vậy, bất cứ tình trạng thiếu hay thừa vi chất đều có thể khiến cơ thể phải chịu đựng những rối loạn không cần thiết. Việc bổ sung vitamin hay bất cứ loại thực phẩm chức năng bổ sung vi chất nào cho cơ thể cũng cần phải có sự hướng dẫn, tư vấn và chỉ định của bác sĩ./.